#równouprawnienie | Explore Tumblr Posts and Blogs

mri-mg · 1 year

Text

Pozytywizm

WIP

Nazwa pozytywizm – wszystko co służy społeczeństwu jest dobre i potrzebne, czyli pozytywne.

Ramy czasowe: Europa: 1840–1890; Polska: 1864– 1890

Sytuacja polityczna: w 1864 r. upadło powstanie styczniowe, Polacy byli podłamani na duchu i wątpili w odzyskanie niepodległości poprzez walkę. zastąpiono walkę pracą na rzecz ojczyzny, naprawianiem struktur narodu.

Hasła polskiego pozytywizmu:

· praca organiczna - naród to organizm, którego wszystkie organy (warstwy społeczne) muszą pracować. Tworzenie miejsc pracy, stypendiów, bogacenie się społeczeństwa i wyrównanie różnic społecznych

· praca u podstaw - wyższe warstwy powinny pomagać niższym, biedniejszym i mniej wyedukowanym w celu poprawy warunków ich życia.

· równouprawnienie (emancypacja) kobiet - dostęp do edukacji, aktywizacja do pracy zawodowej, propagowanie demokratycznego modelu rodziny

· asymilacja Żydów - spolonizowanie mniejszości żydowskiej, przyznanie Żydom takich samych praw, jak pozostali obywatele, walka ze stereotypami

· scjentyzm - kult pracy, nauki, techniki.

Utylitaryzm - wszystkie działania jednostki powinny być podporządkowane dobru ogółu. Dobre jest to co służy całemu społeczeństwu: nauka, medycyna, technika, praca.

Scjentyzm - wiara w nieograniczone możliwości ludzkiego rozumu, niezahamowany rozwój nauki.

Racjonalizm - źródłem poznania są idee, teorie, zaś bodźce zmysłowe mają znaczenie drugorzędne.

Empiryzm - źródłem ludzkiego poznania są przede wszystkim bodźce zmysłowe docierające do naszego umysłu ze świata zewnętrznego, natomiast wszelkie idee, teorie itp. są w stosunku do nich (bodźców zmysłowych) wtórne

Determinizm - naukowa zasada, zakładająca stały porządek w relacjach zachodzących między zjawiskami. Każde wydarzenie, sytuacja i zjawisko są ograniczone przez określające je warunki, w jakich zachodzą. Zachowanie człowieka determinują trzy czynniki: rasa, moment dziejowy, środowisko.

Organicyzm - społeczeństwo funkcjonuje i rozwija się jak żywy organizm, a instytucje społeczne są ze sobą powiązane tak, jak części organizmu (od ich wzajemnej współpracy zależy sprawne funkcjonowanie społeczeństwa).

youtube

Polski

"Lalka" Bolesław Prus

Powstanie: 1890 r., przedtem wydawana w gazecie w odcinkach w "Kurierze Codziennym"

Gatunek: powieść społeczno-obyczajowa

Tytuł: lalka odnosi się do zabawki Heluni Stawskiej i do przeczytanej przez Prusa w gazecie notatki o procesie za kradzież dziecięcej zabawki. Wg Prusa nie odnosi się do Łęckiej, ale wg badaczy tak. na arystokrację mówiono "lalki" z powodu wyglądu i płytkości. Motyw theatrum mundi, wszyscy ludzie, nawet bogaci i możni, są jedynie kukiełkami. Z takim rozumieniem tytułu łączyłyby się refleksje Rzeckiego, nakręcającego w sklepie mechaniczne zabawki. Wokulski jest swego rodzaju lalką Łęckiej.

Początkowo powieść miała nosić tytuł "Trzy pokolenia" - odwołanie do trzech generacji reprezentowanych przez Rzeckiego, Wokulskiego i Ochockiego

Narrator: narrator jest trzecioosobowy, poza prowadzonym przez Rzeckiego Pamiętnikiem starego subiekta

Czas i miejsce akcji: 1878-1879, retrospekcje do młodości Rzeckiego: Wiosny Ludów i kampanii węgierskiej, powstania styczniowego. Warszawa, Zasławek, Paryż, Skierniewice (stacja).

"Lalka" to powieść panoramiczna - przedstawia szeroki przekrój społeczeństwa

Bohaterowie, ich warstwy społeczne i poglądy

❌skrytykowani przez Prusa

✔️pochwaleni przez Prusa

ARYSTOKRACJA (BURŻUAZJA/ziemiaństwo):

❌Izabela Łęcka - młoda, piękna kobieta, mówiąca egzaltowanie. Otacza się ludźmi ze swojej sfery i bogactwami. Praca=kara za grzechy. Ona=ideał. Miłośniczka sztuki (posągu Apollina, koncertów Rossiego), spacerów, wyścigów konnych; organizatorka kwesty wielkanocnej. Znała francuski i angielski. Była wyniosła i obojętna wobec mężczyzn (ignorowała zalotników, którzy mogli zapełnić jej stabilność, ale byli np. starzy i brzydcy). Początkowo nie szanuje Wokulskiego (uważa go za gbura i aferzystę, wyśmiewa jego czerwone ręce). Gdy dostrzega oddanie Wokulskiego, cynicznie go wykorzystuje. Rozmawia z nim, gdy znajduje się w centrum uwagi arystokracji. Po rozstaniu z Wokulskim (którego nigdy nie kochała ani szczerze nie szanowała) i śmierci ojca wstępuje do zakonu.

❌Tomasz Łęcki - ok. 60 lat, ojciec Izabeli, pochodzi z bogatej rodziny, stracił majątek przez represje polityczne, podróże za granicę i wystawne życie. Zadłuża się u Żydów (i chyba jest antysemitą btw), nie spłaca długów. Jego kamienicę, zastawę rodową i weksle wykupuje Wokulski, który czyni też Tomasza prezesem spółki handlu ze Wschodem (Tomasz nie zna się na handlu, za to pobiera wysoka pensję). Przyjaźń z Wokulskim=sposób na zarobek. Umiera na atak serca po wiadomości, że Izabela została sama (i będą biedni).

hrabina Joanna Karolowa - ciotka Izabeli chyba, robi z nią kwestę

Florentyna

❌baronostwo Krzeszowscy - małżeństwo w separacji, do którego ona wniosła pieniądze, a on tytuł. Od śmierci córki tylko się kłócą, baronowa oskarża męża o zdradę i trwonienie majątku. Baron lubi rozrywki, pojedynkuje się z Wokulskim o honor Izabeli. Baronowa kłóci się ze studentami niepłacącymi czynszu w jej kamienicy. Baronowa oskarża Helenę Stawską, że jej córka ukradła lalkę jej córki.

✔️Julian Ochocki - młody naukowiec, kuzyn Łęckiej. Idealista i marzyciel, obsesyjnie pracuje nad swoimi projektami (latająca maszyna). W towarzystwie uchodzi za dziwaka, nie dba o wygląd, przeciwny małżeństwu (miłość=bezwartościowa, kobiety 🤢)

❌Kazimierz Starski - kuzyn Izabeli, człowiek bez honoru i wartości moralnych, materialista. Flirtuje z Izabelą, by upokorzyć Wokulskiego, któremu zazdrości majątku i opinii. Jest cyniczny, wyrachowany, gardzi pracującymi, uznaje tylko małżeństwo dla pieniędzy i pozycji.

❌książę - wygłasza poglądy na temat poświęcenia dla ojczyzny, chce uchodzić za patriotę, z Wokulskim rozmawia o problemach społecznych. Poza słowami brak u niego działania. Szanuje Wokulskiego za jego realizację haseł pozytywistycznych.

Kazimiera Wąsowska - piękna bogata wdowa, femme fatale, ma silny charakter, zawiedziona światem (token milf)

✔️prezesowa Zasławska - jedyna arystokratka z ZIEMIAŃSTWA, właścicielka Zasławka, starsza kobieta, dostojna i budząca sympatię. W młodości z wzajemnością zakochana w stryju Wokulskiego (nie mogli się pobrać, bo nie był bogaty). Dlatego pomaga Wokulskiemu z Łęcką. Jest mądra, wrażliwa, troszczy się o los chłopów, jest pozytywistką i patriotką. Nie obchodzi jej pochodzenie. Utworzyła ochronkę (przedszkole) dla dzieci, przytułek dla starszych i wyremontowała mieszkania parobków. Przez słabe zdrowie umiera po oświadczynach Wokulskiego (wszyscy się kłócą o jej testament).

MIESZCZAŃSTWO:

Stanisław Wokulski

Ignacy Rzecki

subiekci: Mraczewski, Zięba, Lisiecki, Klein

❌radca Węgrowicz - mieszczanie polscy to ludzie, którzy nic nie osiągnęli w życiu, brak im inicjatywy, chęci do pracy, ambicji. Nie mają własnego kapitału i wydają swoje zarobki (alko). Są zawistni i zazdrośni wobec ambitnych jak Wokulski i Żydzi, szydzą z nich.

❌Deklewski (fabrykant) - ' ' -

❌ajent handlowy Szprot - ' ' -

✔️Stawska x2

p. Meliton - swatka, którą zatrudnia Wokulski

✔️Szlangbaumowie ✡️ - gromadzą majątek z pokolenia na pokolenie, są zaradni, przedsiębiorczy, oszczędni,gospodarni, są właścicielami wielu sklepów (kupują sklep Wokulskiego).

✔️dr Michał Szuman ✡️ - psiapsi stacha

✔️Minclowie 🇩🇪 - dawny pracodawca Rzeckiego utrzymywał porządek, był wymagający, oczekiwał dyscypliny, punktualności, dokładności, uczciwości, oszczędności i chęci do nauki. Ze starszą już wdową Minclową żeni się Wokulski z powodów finansowych i po jej śmierci dziedziczy sklep.

✔️Hopfer 🇩🇪

INTELIGENCJA:

✔️Julian Ochocki

✔️dr Michał Schuman

✔️profesor Geist 🇫🇷

✔️Helena Stawska -samotna matka, której mąż uciekł z kraju (został bezpodstawnie oskarżony o morderstwo), razem z matką (Jadwigą Misiewiczową) i córką (Helunią) mieszka w kamienicy baronowej. Utrzymuje się z korepetycji, lekcji muzyki, aż Rzecki i Wokulski pomagają jej znaleźć zatrudnienie jako kasjerka. Kobieta doskonała (piękna, pracowita, uczciwa, życzliwa). Jest wdzięczna Wokulskiemu, z którym chce ją spiknąć Rzecki, ale po wieści o śmierci męża wychodzi za subiekta Mraczewskiego. Ma trudne życie (samotność, zarobienie na rodzinę, ostracyzm społeczny, zarywa do niej baron i swatają ją z Wokulskim, nie wie, czy mąż wróci. Baronowa jej nienawidzi i oskarża ją o kradzież lalki, którą, jak się okazuje na procesie, zbiła służąca).

nauczyciel angielskiego

BIEDOTA (proletariat/chłopi)

Marianna - prostytutka, 18 lat. Wokulski spotyka ją zawstydzoną w kościele, pomaga jej, wysyłając do sióstr magdalenek prowadzących szkołę, by nauczyła się krawiectwa. Wynajmuje jej pokój i kupuje maszynę, by mogła uczciwie pracować.

Wysocki - furman, zostaje dostawcą w sklepie Wokulskiego, który daje mu talon na konia i pieniądze na wykupienie wozu. Jego brat, dróżnik na kolei, za wstawiennictwem Wokulskiego wraca do Skierniewic RATUJE STACHA

Węgiełek - chłop, żeni się z Marianną.

Trzy pokolenia idealistów w czasach pozytywizmu

pokolenie romantyków: Ignacy Rzecki, wierzący w Napoleona. Patriota, bonapartysta, samotnik (gra na gitarze w mieszkaniu lub siedzi w sklepie).

pokolenie pośrednie: Stanisław Wokulski, którego ideałami są miłość, nauka i praca. Praca i nauka nie przynoszą mu satysfakcji, a miłość do kobiety zawodzi. Bohater tragiczny i bankrut życiowy.

pokolenie pozytywistów: Julian Ochocki, wierzący w naukę. Naukowiec, który wszystko w życiu podporządkowuje marzeniu stworzenia maszyny latającej. Przez arystokrację uważany za dziwaka, rozumiany przez Wokulskiego.

Stanisław Wokulski:

Praca w winiarni Hopfera

Nauka w Szkole Przygotowawczej i Głównej

Przerwanie nauki dla udziału w powstaniu styczniowym (ideały romantycznej walki o niepodległość)

Zesłanie na Syberię

Powrót do Warszawy

Bieda i praca w sklepie Jana Mincla

Ślub z wdową po Minclu (rezygnacja z romatycznych ideałów i potrzeby materialne)

Małżeństwo i zarządzanie sklepem

Śmierć żony i odziedziczenie jej majątku

Wyjście do teatru i zauroczenie Izabelą Łęcką

Wykazd na wojnę rosyjsko-turecką w celu zwiększenia majątku (sukces)

Powrót z wojny i próby zbliżenia się do Łęckich (wykupienie ich zastawy,

Kwesta i działalność na rzecz ubogich (pomoc Mariannie

Przyjęcie u hrabiny Karolowej (

Otwarcie drugiego sklepu

Utworzenie spółki do handlu ze Wschodem

Pójście na wyścigi konne

Wygrany pojedynek z baronem Krzeszowskim o honor Łęckiej (

Obiad u Łęckich

Wykupienie kamienicy Łęckich za wyższą cenę za pośrednictwem Szlangbauma i uregulowanie ich długów

Nieudana wizyta u Łęckich (podsłuchuje jak Łęcka i Starski gadają -----

Wyjazd do Paryża

Zwiedzanie Paryża, spotkania ze znajomymi, hipnotyzerem i profesorem Geistem (proponuje mu współpracę)

Powrót do Polski i wizyta w Zasławku

Odpoczynek na wsi, odżycie uczuć do Łęckiej

Warszawa. Sprzedaż kamienicy baronowej, a sklepu Szlangbaumowi

Zawód miłosny na koncercie Molinariego

Wizytowanie i pomoc Helenie Stawskiej z jej sklepem

Oświadczyny przyjęte przez Łęcką!!! truly a win for the simp community

Pomoc byłym subiektom i ubogim

NIedokończona podróż z Łęckimi i Starskim do Krakowa i zawód Izabelą (obgadywała go ze Starskim)

Nieudana próba samobójcza przerwana przez Wysockiego

Powrót do stolicy i depresyjny nastrój

Zakończenie działalności w spółce

Sprzedaż majątku i wyjazd do Moskwy

Sporządzenie testamentu, wysadzenie ruin koło Zasławka i tajemnicze zniknięcie Wokulskiego

Cechy romantyczne

wrażliwość (współczuje innym, np Mariannie)

emocjonalność

nieodwzajemniona miłość - mimo tego co zrobił (wykupił kamienicę, srebra i weksle Łęckich; pojedynkował się o honor Izabeli; uczynił Tomasza prezesem spółki; dawał datki na kwestach Izabeli; uczył się dla niej angielskeigo; sprzedał sklep, by nie być już kupcem) Izabela nie pokochała go, bo był kupcem (gorszy od niej)

romantyczne spojrzenie na miłość - związek 2 dusz. Nie chciał po prostu ustatkować się ze Stawską

impulsywne działanie zw. z zachowaniem Izabeli

przeżywa weltschmerz

próba samobójcza (3)

patriotyzm - udział w powstaniu styczniowym

idealizacja kobiety i miłości

czytanie "książek zbójeckich" (Mickiewicza)

tajemniczość - jego dalsze losy są nieznane (otwarte zakończenie)

indywidualista

niezrozumiany przez kupców, nieakpectowany przez arystokrację

przejawy postawy prometejskiej

buntownik wobec zasad

Cechy pozytywistyczne

jets kupcem, posiada sklep

pracowity, sumienny, punktualny, przedsiębiorczy, zaradny

idealista w kwestii nauki, pracy i miłości

realizuje pracę u podstaw - pomaga Mariannie zostać krawcową, funduje stypendia naukowe studentom

realizuje pracę organiczną - zatrudnia subiektów, Wysockiego, Węgiełka; uczciwie płaci; inwestuje w sklep; współpracuje z Suzinem; zakłada spółkę handlu ze Wschodem

realizuje asymilację Żydów - współpracuje ze Szlangbaumami, przyjaźni się z dr. Szumanem

realizuje emancypację kobiet - pomaga im w dążeniach do samodzielności, wspiera Mariannę (funduje jej edukację i maszynę do szycia) i Helenę Stawską (pomaga jej znaleźć pracę w sklepie i )

realizuje scjentyzm - interesuje się nauką i ceni naukowców, jest w dobrych relacjach z Ochockim i Geistem, wspiera ich finansowo, w młodości miał ambicje naukowe (skonstruował pompę do wody, podjął studia w Szkole Głównej)

"Potop" Henryk Sienkiewicz (to jest ta część niedokończona notatki. Potop każdy powinien mieć w swoim sercu xd)

Powstanie: 1886 r., przedtem wydawana w odcinkach. Napisana "ku pokrzepieniu serc" Polaków pod zaborami, przypominając im czas wielkości Rzeczpospolitej

Gatunek: powieść historyczna - cechy gatunkowe

Czas i miejsce akcji: potop szwedzki 1655-57 r.; Rzeczpospolita: Wodokty, Wołmontowicze, Lubicz, Śląsk, Częstochowa, Lwów, Kiejdany, Warszawa, Wielkopolska

Polacy a potop szwedzki:

Najazd Szwedów wywołał Hieronim Radziejowski, który knuł intrygi, bo chciał zemścić się na królu Polski. Zapewniał Karola Gustawa, że Polacy nie będą się bronić, bo szlachta jest skłócona z królem i zajęta wojną na Wschodzie. Na czele wojsk szwedzkich stoi Polak.

Wojewoda poznański Krzysztof Opaliński podpisuje akt kapitulacji Wielkopolski

zajęcie stolicy i ucieczka Jana Kazimierza na Śląsk

za obietnicę zachowania przywilejów i majątku bogata szlachta i maganteria przechodzą na stronę Szwedów

część szlachty walczy z wrogiem i wypowiada posłuszeństwo zdrajcom (Wołodyjowski, Skrzetuski, Zagłoba, Sapieha)

część ucieka za granicę powołując się na postawę Jana Kazimierza

część uważa wojnę za karę bożą i się jej biernie poddaje

ruch oporu przeciw Szwedom zaczyna się od najniższych grup społecznych, które odczuwają ekonomicne represje; za chłopstwem idzie szlachta i magnateria; na czele oporu staje Stefan Czarniecki

na uczcie w Kiejdanach wojewoda wileński książę Janusz Radziwiłł wznosi toast za króla szwedzkiego i oznajmia, że akceptuje jego zwierzchnictwo (dla ddobra Polaków :fingerscrissed)

książę Bogusław Radziwiłł mówi o prawdziwych powodach sojuszu ze Szwecją - władza i korona dla Radziwiłłów

Kuklinowski namawiał Kmicica do zdrady i oblegał Jasną Górę

Zwycięstwa Polaków: obrona Częstochowy, zwycięstwo w Zamościu, odbicie Warszawy, walki wojsk Czarnieckiego w widłach Wisły i Sanu

Postawa narodu polskiego wobec najazdu Szwedów (przyklady zachpwan poszcz grup spol, charakterystyka bohaterow, miejsca klesk polakow - kto odpowiedzialny, miejsca zwyciestw, wady i zalety polakow)

Bohaterowie historyczni i fikcyjni charakterystyka postawa w czasie wojny i wyznawanie warotsci

przemiana Kmicica i Jacek Soplica podobny

Archaizacja

"Nad Niemnem" Eliza Orzeszkowa

Powstanie: 1888 r., najpierw na zamówienie redaktora gazety

Gatunek: powieść społeczna

Tytuł: Niemen - rzeka na Litwie, której opisów w książce jest zatrważająca ilość. Pierwotny tytuł brzmiał "mezalians"

Czas akcji: lato 1886 r., Wspomnienia z XVI w. (historia Jana i Cecylii), wojen napoleońskich, powstania styczniowego)

Miejsce akcji: Litwa, nad Niemnem. Dwory i dworki (Korczyn, Osowce, Olszynka) i zaścianek Bohatyrowiczów.

Podobieństwa do "Pana Tadeusza":

akcja rozgrywa się na litewskiej prowincji koło Wilna

Bohaterami utworów jest szlachta polska, zróżnicowana pod względem majątku i statusu społecznego

Dominacja natury nad cywilizacją

Harmonia w związku człowieka z przyrodą, przywiązanie bohaterów do ziemi ojczystej

Typowa architektura polska (drewniany dworek na murowanym fundamencie, pomalowany na biało, z gankiem i kolumnami, otoczony ogrodem i sadem)

Porządek w budynkach gospodarczych

Otwarta brama wjazdowa – gościnność

Przestrzeń życia bohaterów jest bezpieczna i sielankowa

Różnice z "Panem Tadeuszem"

W "Panu Tadeuszu" wszyscy bohaterowie są pozytywni, mimo wad łączy ich patriotyzm

Życie w zaścianku: w Dobrzynie widać chaos i upływ czasu, u Bohatyrowiczów panuje porządek i dostatek

Wydarzenia historyczne w "Panu Tadeuszu" kształtują losy bohaterów (przemarsz wojsk Napoleona przez Litwę, zatrzymanie się wojsk polskich w Soplicowie i dołączenie do nich Tadeusza i hrabiego), w nad Niemnem część bohaterów pielęgnuje pamięć o powstaniu styczniowym, inni mają wobec niego krytyczną opinię

Styl życia, tradycje i obyczaje szlachty w nad Niemnem: uroczyste imieniny Emilii, częste słuchanie muzyki i Korczyńskich, Emilia i Teresa czytające romanse, Zygmunt podróżujący za granicę, malujący i mówiący po francusku, Teofil tracący majątek ma podróże i morfinę, Marta i Benedykt pracują w domu i gospodarstwie

Życie w zaścianku: praca to główne zajęcie i sens życia, pielęgnowanie tradycji (tańce i śpiewy ludowe na weselu, pływanie łodziami po Niemnie), skromne i zadbane domy z ważnymi książkami (Biblia i "Pan Tadeusz")

Mogiła Jana i Cecylii Bohatyrowiczów

Związek założycieli rodu Bohatyrowiczów był mezaliansem dla Cecylii, Jan i Cecylia musieli opuścić rodzinne strony. Założyli osadę słynącą z urodzajnych pół i sądów, hodowali zwierzęta, nauczyli się rzemiosła. Odwiedził ich sam król Zygmunt August, który za bohaterskie pokonywanie trudności życia codziennego i zmagań z ciężką pracą nadał im tytuł szlachecki i nazwisko Bohatyrowiczów. Dla Bohatyrowiczów praca jest źródłem wartości moralnych, nadaje sens życiu; Jan i Cecylia są symbolem pozytywistycznego patriotyzmu (pracy dla ojczyzny) i lustrem związku Jana i Justyny.

Mogiła powstańców

Mogiła, w której leży 40 powstańców styczniowych, m.in. dawni przyjaciele: Andrzej Korczyński i Jerzy Bohatyrowicz. Symbolika biblijna - odwołanie do 40 pierwszych męczenników za wiarę. Mogiła symbolizuje przyjaźń dworu z zaściankiem i wspólnotę ideałów, patriotyzm. Traktowana jak święte miejsce.

Bohaterowie i konflikt pokoleń

1. Andrzejowa i Zygmunt

Andrzejowa, wdowa po powstańcu Andrzeju Korczyńskim, matka Zygmunta, przywiązana do tradycji, ziemi, pielęgnuje pamięć o mężu i otacza go czcią. Chciała wychować syna na wybitnego artystę, który kontynuował by ideę ojca. Wysyłając się na za granicę, odcięła go od kultury polskiej, ludzi z niższych grup społecznych, jej życia i wychowała go na kosmopolity i egoistę kropka realizuje pracę u podstaw przez pamięć o mężu. Nie pozwoliła rozpieszczonemu Zygmuntowi ożenić się z ubogą Justyną.

Zygmunt – syn zmarłego powstańca. Kształcił się we Włoszech na malarze. Liczą się dla niego własne przyjemności, lekceważy uczucie matki i żony Klotyldy, z pogardą mówi o powstaniu i jego uczestnikach, ich i ojca nazywa szkodliwymi szaleńcami. Nie pamięta ojca i nie odwiedza mogiły, jest kosmopolitą, brak mu zasad Nie kocha Klotyldy i pragnie romansu z Justyną.

2. Benedykt i Witold

Benedykt – właściciel dworu w Korczynie, brat powstańca Andrzeja, mąż Emilii, ojcy ojciec Witolda i leoni leoni. Patrzy na życie realnie, zmaga się z wieloma trudnościami, które są konsekwencją przegranego powstania, skupia się na ciężkiej pracy w celu utrzymania ziemi i majątku. Problemy codzienne sprawiają, że zapomina o przeszłości i rzadko odwiedza mogiłę. Nie zgadza się z zarzutami syna, że zapomniał o ideałach młodości. Początkowo rozmawia z synem w sposób ironiczny, później jest dumny z syna, bo przypomina mu siebie z młodości. Nazywa syna powracającą falą, czyli dostrzega podobieństwo pokolenia Witolda do swojego.

Witold - młody pozytywista, idealista, wierzy w hasła pozytywistyczne pracy u podstaw. Zarzuca ojcu, że zdradził swoje ideały i zamiast przyjaźni procesuje się z Bohatyrowiczami. Znajduje porozumienie z ojcem, bo łączy ich wspólnota wartości (praca, ziemia), podobnie jak kiedyś łączyła Benedykta i Andrzeja. Dochodzą do porozumienia. Witold przyjaźni się z mieszkańcami zaścianka, chce unowocześnić metody pracy, uczyć chłopów posługiwania się maszynami rolniczymi. Zaprzyjaźnia się z Anzelmem, któremu przypomina Andrzeja.

mowa ezopowa - aby uniknąć cenzury z powodu mówienia o powstaniu styczniowym

Idee pozytywistyczne realizowane przez bohaterów powieści:

Praca: bohaterowie pozytywni pracują (Bohatyrowicze, Benedykt, Marta, Kirłowa z córką, Justyna), negatywni nie (Emilia, Teresa, Kirło, Zygmunt, Różyc)

Patriotyzm: nawiązania do wojen napoleońskich, powstań; symbolika mogiły

Praca u podstaw: Witold pragnie pomóc w rozwoju zaścianku Bohatyrowiczów

Emancypacja kobiet: Justyna Orzelska (character development, pracy się nie boi), Maria Kirłowa i Marysia Kirłówna (ucząca chłopskie dzieci)

konflikt pokoleniowy dot spojrzenia na powstyczniowe, prace, hasla pozytyw, rownosc spoleczna (bohaterowie charakterystyka i decyzje)

"Gloria victis" Eliza Orzeszkowa

Powstanie: 1910 r., w celu przypomnienia losów powstańców styczniowych (Orzeszkowa brała udział w powstaniu, goszcząc u siebie Romualda Traugutta)

Gatunek: nowela

Tytuł: gloria victis (łac. chwała zwyciężonym [powstańcom styczniowym]) nawiązanie do zwrotu vae victis (łac. biada zwyciężonym)

Czas i miejsce akcji: Polesie Litewskie, 1863 r. Powstanie styczniowe

Fabuła: Drzewa poleskiego lasu jako narrator opowiadają Wiatrowi, który przemierza świat, zbierając opowieści, historię zbiorowej mogiły powstańczej sprzed prawie półwiecza. W lesie obóz rozbili młodzi ludzie (powstańcy styczniowi) pod przewodnictwem:

Romualda Traugutta (wyjątkowo mądrego, odważnego, z którego biła niezwykła siła moralna; patriota, dobry dowódca. Porównywany do Leonidasa, Prometeusza, Chrystusa. Postać historyczna).

Wśród powstańców znajdują się też przyjaciele:

Maryś Tarłowski (młodzieniec o dziewczęcej urodzie, niepasujący do otoczenia; chciał być przyrodnikiem i nauczycielem, pomagać biednym, nie walczyć; był skonfliktowany wobec wojny i zabijania; był bardzo blisko ze swoją siostrą Anielką. Wykazał się odwagą i męstwem)

Jagmin (najmłodszy, silny, dowódca jazdy, porównany do Herkulesa; humanista o podobnych rozterkach, co jego przyjaciel; ukochany Anielki, której obiecał opiekę nad jej bratem podczas powstania).

Toczą się zacięte bitwy. Kiedy wracali zwycięsko z krwawych bitew, las witał wszystkich radośnie. Świerk podkreśla karność i odpowiedzialność całego oddziału. Po jednym z takich powrotów Traugutt dziękuje Marysiowi za uratowanie mu życia. Maryś jedyny nie cieszy się z tego, szczęście przynosi mu przebywanie wśród przyrody. Nocą rozmawia z Jagminem, marzą o niepodległości, Maryś mówi o bezlitosności i bezsensowności wojny, która niestety jest niemożliwa do uniknięcia. Towarzyszy im nadzieja, że kiedyś to się zmieni oraz przykra refleksja, że oni tych zmian najprawdopodobniej nie zobaczą.

Zbliża się bitwa, szanse na wygraną są niewielkie, ale Traugutt podkreśla konieczność ofiary, która otworzyć może drzwi do późniejszego zwycięstwa. W walce Maryś zostaje ranny w ramię. Jagmin przenosi go do szpitala polowego, jednak wojsko wroga decyduje się zaatakować właśnie ten namiot. Ranni i Maryś giną. Traugutt oddaje Jagminowi zakrwawioną chustę Marysia, aby oddał ją Anielce.

Po tych wydarzeniach pozostaje mogiła powstańców z krzyżem na szczycie - wbiła go Anielka, która jedyna płakała tam nad stratą bliskich. Od dawna nikogo nie było na mogile. Dąb mówi, że czas cały czas płynie, przypominając, że vae victis, na co wiatr unosi się nad lasem, krzycząc gloria victis (zapowiada przyszłe zwycięstwo).

Funkcje przyrody:

rola narratora - las opowiada wiatrowi historię (element fantastyczny)

pielęgnuje mogiłę, chroni pamiątki walki

rozgłasza czyny powstańców

łączy różne części powstsnia

"Do młodych" Adam Asnyk

Podmiot liryczny - przedstawiciel pokolenia pozytywistów, który zna życia i akceptuje prawa, na których się opiera świat

Adresat - pokolenie pozytywistów

Udziela rad, jaką postawę powinni przyjąć wobec świata

Idee pozytywistów – prawda, wiedza i rozwój

Zachęca do odkrywania prawdy nowymi metodami, które rozwijają człowieka intelektualnie, duchowo i zbliżają do Boga, a zaleca odrzucenie metod romantyków

Zachęca do realizacji haseł politycznych opartych na szerzeniu wieży, scjentyzmu i pracy u podstaw

Każde pokolenie ma prawo do własnych ideałów

Nawołuje młodych, by nie niszczyli dorobku poprzedników, ale obdarzali romantyków szacunkiem

Każde pokolenie na swój sposób próbuje poprawić świat

Scjentyzm praca u podstaw praca organiczna ewolucjonizm

"Daremne żale" Adam Asnyk

Podmiot liryczny - pozytywista, człowiek dostrzegający konieczność zmian, który zwraca się do przedstawicieli poprzedniej epoki, czyli romantyków niechętnych zmianom

Mimo żalu, wysiłku, złorzeczeń nie można zatrzymać tego, co minęło

Czas romantyków odchodzi w przeszłość, czego symbolem są uwiędłe liście laurowe

Postawa romantyków przeczy naturze, bo jest próbą zatrzymania biegu świata

Podmiot zachęca ich do pogodzenia się z rzeczywistością

Powinni włączyć się w rozwój świata nowymi metodami (EWOLUCJONIZM)

"Między nami nic nie było" Adam Asnyk

Podmiot liryczny - osoba zakochana

Kompozycja klamrowa kompozycja klamrowa "między nami nic nie było

Dwoje ludzi połączyła natura i jej wspólne odczuwanie

Razem obserwowali przyrodę, doświadczali jej zmysłami: wzroku, słuchu, węchu, mieli wspólne marzenia

Podmiot i adresatka wspólnie spędzali czas, więc łączyło ich pewne uczucie

Wiosna- powstanie nowych uczuć i życia

Zagraniczny

Pani Bovary" Gustav Flaubert

Powstanie: 1857r.

Gatunek: powieść

Fabuła: Karol Bovary jest lekarzem w zaaranżowanym małżeństwie z wdową Dubuc. Zakochuje się w córce pana Rouault, który złamał nogę. Zakochuje się w niej i żeni z nią po śmierci Dubuc. Po początkowym szczęściu, Emma zaczyna się nudzić. Radość sprawia jej bal, miesiącami żyje wspomnieniami o nim, romantycznymi powieściami i marzeniami; bardzo się nudzi, w końcu popada w melancholię. Przenoszą się do Yonville, gdzie Emma nawiązuje znajomość z Leonem Dupuis. Rodzi córkę Bertę. Rudolf Boulander w cyniczny sposób postanowia zdobyć Emmę, doskonale wie, czego potrzebuje, mówi, co chciała usłyszeć, dzięki czemu szybko ją uwodzi. Emma tym razem nie ma skrupułów, oddaje się romansom z Rudolfem. Karol przeprowadza nieudaną operacje nogi chłopca, czym bardziej zniechęca do siebie Emmę. Emma po pewnym czasie stała się dla swojego kochanka męcząca, zbyt zaborcza i egzaltowana. Rudolf zmienił się i nie było już tak dobrze między kochankami. Emma zaczęła snuć plany ucieczki. Zadłużyła się znacznie, dając się omotać przebiegłemu kupcowi Lheureux. Do miasta wrócił Leon i Emma nawiązała z nim romans, tym razem bez skrupułów i niespecjalnie się kryjąc, używała pretekstu jeżdżenia do miasta na lekcje muzyki. Leon musiał ją porzucić w pewnym momencie, a kupiec zaczął dopominać się o pieniądze grożąc procesem. Emma nie otrzymała pomocy od nikogo, kogo o nią prosiła, więc kupiła w aptece arszenik i się nim zatruła. Napisała list do męża i powoli umierała w męczarniach. Potem Karol też umarł.

Bowaryzm - znużenie codziennością, uciekanie w świat fantazji, wcielanie się w role innych ludzi (zwłaszcza powieściowych bohaterów) i pogrążanie w marzeniach. Konflikt między potrzebami jednostki wrażliwej a zewnętrznym światem, emocjonalne podejście do życia – rozbuchana wyobraźnia, sentymentalizm i nieprzystosowanie do rzeczywistości. Wg Flauberta, bovaryzm jest „zderzeniem ideałów romantycznych z miałkością zastanej rzeczywistości” oraz pewną „melancholią”

Bowaryzm Emmy Bovary:

- czyta mnóstwo romansów, których bohaterki wiodą idealne, bogate życie i są uwielbiane przez mężczyzn

- jej mąż jest zwykłym wiejskim lekarzem - niezbyt bogatym, niepotrafiącym zapewnić jej wielkich wzruszeń

- mąż - zakochany w niej bez pamięci, ale przyziemny, praktyczny i pozbawiony wyobraźni (nie przypomina szarmanckiego i ognistego dżentelmena z romansów)

- raz zostają zaproszeni na bal i to imo największa radość w całym życiu Emmy

- przez 90% książki Emma siedzi w domu i się nudzi (tak bardzo, że aż sama książka nudzi)

- czas zajmuje zakupami drogich dekoracji i materiałów (na kredyt) które mają przynieść jej szczęście i upodobnić życie do marzeń

- życie rodzinne nie przynosi Emmie radości - ignoruje swoją córkę Martę, nie czuje matczynego instynktu

- Emma ma nadzieję, że jej mąż zmieni się po przeprowadzeniu przełomowej operacji, ale ta nie powodzi się

- Emma nawiązuje romanse z Rudolfem i Leonem, by przeżyć prawdziwą miłość ™

- uważa się za osobę pokrzywdzoną, okłamaną przez świat, który w niczym nie przypomina jej ulubionych romans��w

- nawet romantyczne samobójstwo ją zawodzi - zamiast umrzeć dramatycznie, truje się powoli i w męczarniach

[bowarystyczne rysy Emilii Korczyńskiej – żony gospodarza majątku w Korczynie – która właściwie traci kontakt z rzeczywistością i czuje się jedną z postaci z romansów bez ustanku czytanych jej na głos przez protegowaną]

Motywy

Realizm - stworzenie obrazu świata literackiego zbliżonego jak najbardziej do rzeczywistości, zbliżenie języka do potocznego, indywidualizacja postaci, obiektywizm autora.

Naturalizm - weryzm, brak tematów zakazanych, podejmowanie najbardziej drażliwych spraw życia

realizacja haseł pozytywistycznych - praca u podstaw, praca organiczna, emancypacja kobiet, asymilacja Żydów, nauka

miłość - szczęśliwa, nieszczęśliwa

patriotyzm

#matura pl #matura #nmi #pl #pozytywizm

8 notes · View notes

raffaelloemilia · 14 days

Text

Wsi spokojna, wsi wesoła… chciałoby się powiedzieć. Nigdy nie romantyzowałem wsi i nigdy nie darzyłem jej sentymentem. Wieś jest doskonałym przykładem jak podle były traktowane kobiety przez mężczyzn. Dla chłopa nie było różnicy czy bije zwierzęta czy żonę. Wyjątki od reguły się zdarzały, ale zdecydowana większość to takie wspomnienia są kobiet… o czym głośno się nie mówi.

#feminizm #kobiecość

0 notes

miskeit · 2 months

Text

Pełne równouprawnienie jest w gruncie rzeczy wulgarnym banałem, tandetnym, oklepanym frazesem, który nic nie znaczy, niczego nie rozwiązuje, ani nie załatwia. Mimo wszelkich zmian i innowacji w cywilizacji i kulturze, pod nawet najgrubszą powłoką przeobrażeń i obyczajowo-społecznych sophistications, ciągle jeszcze natrafiamy na niezmienny, rudymentarny wzór teleologiczny: mężczyzna chce wielu rzeczy w życiu, kobieta chce tylko jednej — mężczyzny jako towarzysza życia.

— Leopold Tyrmand

#leopold tyrmand

0 notes

miastaslow · 2 months

Text

Kwiecień w Warszawie

Książka: Lekcje chemii Autor: Bonnie Garmus Data spotkania: 5 kwietnia (piątek), 18:00 Miejsce spotkania: Kawiarnia Kafka, ul. Oboźna 3 Osoba kontaktowa: Kasia, tel. 507 124 991, [email protected]

W kwietniu znów bierzemy na tapet powieść, która święci tryumfy na listach najlepiej sprzedających się pozycji. Lekcje chemii to historia gospodyni domowej prowadzącej popularny program kulinarny. Co można przekazać w takiej fabule? Garmus udowadnia, że i taka – zdawałoby się, przeciętna, historia – jest okazją do przedstawienia ważkich kwestii, zadania pytań i podsunięcia tematów do dyskusji. Gdzie zaczyna się równouprawnienie płci? Dlaczego (i czy!?) warto o nie wciąż walczyć i nie odpuszczać? Jak można zmieniać świat, robiąc z pozoru mało znaczące rzeczy? I wreszcie: co stoi za siłą kobiet i kogo przeraża ta siła?

Zapraszam do iście feministycznej dyskusji!

Kasia Leśniak

#kzknk #book #książki #rozmowy #chemia #kulinaria #bonnie garmus #warszawa #zapowiedź #coffee

0 notes

madaboutyoumatt · 3 months

Text

Omegaverse - Max

- Nie wiele. Niezbyt dużo też takich, którzy przyrównują siebie samych do gangsterów.

Prawda była taka, że po uniwersytecie dla omeg miał kilkoro znajomych, którzy prawie, że dumnie nazywali siebie rozpuszczonymi bachorami. Tacy, którzy już mieli ustawione życie dzięki rodziców kasie lub którzy mieli w pytę bogatych narzeczonych. Lepiej było nie dochodzić do tego jak w tak młodym wielu doszli do ich posiadania. W gruncie rzeczy na świecie było tyle samo takich, które walczyło o równouprawnienie, co i takich, którym dobrze żyło się w utartych standardach norm społecznych.

- Auta w kosmosie?

Jedna z delikatnych brwi podjechała do góry a potem zmrużył oczy. Jakby próbował w ten sposób prześwietlić starszego. Nie znał go na tyle aby wiedzieć czy ten tylko żartował czy może mówił serio? Kto wie, może właśnie siedział obok niego kolejny Elon Musk, który ma poważne zapędy względem unowocześnienia ich przyszłości. Nie to aby wyglądał na takiego, ale kto wie, może ta okładka porządnie myliła? Nie wnikał jednak dalej postanawiając, że na pewno sobie to wszystko sprawdzi.

Cisza między nimi była dziwna. Może dlatego, że Max nie przywykł do ciszy. Jego życie zawsze było głośne od ludzi i muzyki. Teraz kiedy siedział obok prawie obcego faceta, z którym miał dziecko i który był potężną alfą a oni sami byli w jego mieszkaniu… Wszystko pachniało niebezpieczeństwem. Czy może był zbyt naiwny wpuszczając tutaj tamtego? Teoretycznie nie mógł być pewien, że ten nie rzuci się znowu na niego – brak rui tego nie gwarantował a oblepiające spojrzenie sprzed paru chwili tylko to potwierdzało – z drugiej strony nie mógł być już bardziej w ciąży.

- Hm? – wyrwany z dziwnych rozmyślań spojrzał ponownie na starszego. Co było bezpiecznie powiedzieć? Tamten był małomówny i też kręcił, brak odpowiedzi na Adama tylko na to wskazywał. Przecież jeżeli to był tylko współwłaściciel lub kolega to nie było co pomijać tego pytania prawda? – Nie. Studia już skończyłem. Powiedzmy, że chciałem spróbować czegoś nowego a tutaj mam znajomego, więc.. tak było wygodnie.

Wygodnie dopóki dwa tygodnie po przeprowadzce na swoje nie został zaatakowany i zapłodniony.

- Mam dzisiaj popołudniową zmianę. – odstawił kubek tym samym dając trochę znać, że może jak na pierwsze normalne spotkanie tyle powinno im wystarczyć. A on sam musiał się zastanowić jak to wszystko ma dalej wyglądać.

#OV #M&M

0 notes

polstoria · 4 months

Text

Królowie nowożytnej Rzeczypospolitej

Lista punktowa co kto kiedy 1506-1795

[notatka, którą przygotowałam sobie jako powtórka przed maturą rok temu i która wygląda na *prawie* dokończoną, więc udostępniam jakby się komuś przydała. Jednocześnie nie chce mi się jej całej czytać, więc nie odpowiadam za głupie żarty i skróty, które napisałam w przedmaturalnych delirium]

Zygmunt I Stary

1506-1548

brat poprzedniego króla, Jagiellon

renesans

ruch egzekucyjny (nie podobała im się Bona Sforza, dążenia do dziedziczności tronu, elekcja vivente rege 1529)

1537 rokosz lwowski/wojna kokosza - żądania szlachty: zaprzestanie skupu dóbr przez Bonę, uznanie elekcyjności...

wojna z Moskwą

rywalizacja z Habsburgami

1515 zjazd wiedeński (żeby nie sprzymierzyli się z Moskwą i zakonem): zerwanie współpracy habs z nimi, podwójne małżeństwo habs-jag (dzieci Władysława, króla Czech i Węgier)

1525 hołd pruski (Prusy Książęce Albrechta Hohenzollerna)(wina reformacji)

1526 zmarli ostatni Piastowie mazowieccy, włączenie Mazowsza do Korony

rywalizacja z Mołdawią i Turcją

Zygmunt August

1548-1572

syn poprzedniego króla, Jagiellon

konflikt ze szlachtą: ślub z magnatką Barbarą R., prohabsburska polityka

sejmy 1562-67 poparł ruch egzekucyjny: egzekucja dóbr, lustracja królewszczyzn, wojsko kwarciane, podatek nadzwyczajny

wojna o Inflanty

I wojna północna 1563-70 R dostałą zatrzymała większość Inflant

brak potomka i zagrożenie ze strony Moskwy i Tatarów

1 VII 1569 unia lubelska: Korona Królestwa Polskiego + Wielkie Księstwo Litewskie = Rzeczpospolita Obojga Narodów. Władca wybierany przez szlachtę obu. wspólny sejm, polityka zagraniczna, obronna, monetarna, system celny. osobne urzędy centralne, skarb, wojsko, języki urzędowe. swoboda osiedlania się szlachty na całym terenie

czyli unia personalna=> unia realna

pierwsze bezkrólewie

interrex - prymas Polski Jakub Uchański

sądy kapturowe (żałoba po królu :((((()

sejm konwokacyjny do wyboru króla pod Warszawą, elekcja viritim (przez ogół szlachty)

1573 Artykuły henrykowskie - prawa ustrojowe R, których zobowiązywali się przestrzegać królowie (monarchia elekcyjna, sejm, wojna i podatki wymagały zgody sejmu, polityka zagraniczna i dynastyczna - zgody senatu, prawo szlachty do wypowiedzenia posłuszeństwa; zachowanie przywilejów szlacheckich, konfederacji warszawskiej, odrębności PL i L)

1573 konfederacja warszawska - wolność wyznania dla szlachty, równouprawnienie p i k, utrzymanie wieczystego pokoju religijnego, brak prześladowań religijnych

1573 pierwsza wolna elekcja: Ernest Habsburg, Jan III Waza, Iwan IV Groźny, Henryk Walezjusz

Artykuły henrykowskie i pacta conventa - osobiste zobowiązania monarchy

Henryk Walezy

1574/5

pacta conventa: sojusz R i F, budowa floty za $ HW, spłata długów poprzednika, ufundowanie studiów we F 100 szlachcicom, rozwój Akademii Krakowskiej, odesłanie francuskich dworzan

II 1574 koronacja w Krakowie

miał poślubić Annę Jagiellonkę

starał się współpracować z magnatami

VI 1574 zwiał do Francji

V 1575 detronizacja

II elekcja

kandydaci: Jan III Waza, Fiodor, Maksymilian II Habsburg, Stefan Batory

wybrano Annę Jagiellonkę na króla, a Stefana na jej małżonka

Stefan Batory

1576-86

wojna z Gdańskiem 1577 bo byli team Maksymilian

1577-82 wojna o Inflanty z Moskwą

Połock, Wielkie Łuki, Psków (sukces obegania)

1582 rozejm w Jamie Zapolskim na 10 lat - Moskwa oddała Inflanty

spory ze szlachtą (bo monarcha stonks i Jan Zamojski skupiał w rękach dużo władzy jako jego doradca)

nic się nie stało, bo królowi się umarło

podwójna elekcja

1587 Fiodor I, Maksymilian III Habsburg, Zygmunt Waza

zwolennicy Zygmunta (np. Jan Zamojski i Anna Jagiellonka) zajęli Kraków i obronili go przed wojskami Habsburgów

Zygmunt III Waza

1587-1632

katolik, lubił silną władzę królewską

konflikt z Janem Zamojskim (stronnictwo popularystów)

tajne rokowania oddania korony Habsburgom, by wrócić do Szwecji

1592 sejm inkwizycyjny z powyższych okazji, obiecał poprawę

1592 odziedziczył koronę Szwecji - unia personalna - 1594 koronacja

1596 unia brzeska - kościół unicki/greckokatolicki, uznający papieża, ale prawosławny. Ukraińcom się to nie podobało

(1598 wielka smuta w Rosji)

1599 detronizacja, królem Szwecji Karol Sudermański

1600 Z3W ogłosił inkorporację szwedzkiej Estonii (jak w pacta conventa)

1600-5 wojna ze Szwecją - bp Białym Kamieniem, bp Kircholmem (wins), 1605 rozejm

1604 pierwsza dymitriada (Dymitr Samozwaniec carem, ślub z Mniszchówną, 1606 zabici, władzę przejmuje Wasyl Szujski)

1605 sprzeciw szlachty przeciw ślubowi z Habsburżanką (istnieli regaliści #teamKról)

popularyści - Jan Zamojski=>Mikołaj Zebrzydowski

1606 w odp na próbę reform rokosz Zebrzydowksiego/sandomierski - 1607 bp Guzowem (win regaliści) - ugoda pokój i brak zmian

1607 druga dymitriada

1609 sojusz Moskwa x Szwecja vs R

1610 bp Kłuszynem wojska hetmana Stanisława Żółkiewskiego>liczniejsze siły Wasyla Szujskiego

POLSKA GÓRĄ ZAJĘLIŚMY MOSKWĘ

bojarzy zaproponowali Władysławowi koronę ale jeśli przejdzie na prawosławie więc ne pykło

1612 antypolskie powstanie, Michał Romanow carem

1617 wyprawa na Moskwę rip

1619 rozejm w Dywilinie (R+różne ziemie)

1625-9 wojna ze Szwecją Gustawa II Adolfa, 1627 bmp Oliwą (win), 1629 rozejm w Starym Targu (Szwedzi: Inlfanty, Prusy Książęce)

1620/1 wojna z Turcją, lisowczycy, Stanisław Żółkiewski, pokój hetmański

Władysław IV Waza

1632-1648

syn poprzedniego króla

poparcie szlachty

1634 pokój w Polanowie z Moskwą

1635 rozejm w Sztumskiej Wsi ze Szwecją

sejm nie pozwolił na wojnę z Turcją :(

wybuch powstania Chmielnickiego (napięcia etniczne, religia, zakaz bicia się z Turcją, kozacy krwawo tłumieni)

Jan Kazimierz Waza

1648-1668

przyrodni brat poprzedniego króla

1648-54 powstanie Chmielnickiego - sojusz Bohdana z chanem krymskim (wsparcie tatarskiej jazdy, walka o prawosławie)

1648 bn Żółtymi Wodami, bp Korsuniem, bp Piławcami

1649 odsiecz Zbaraża, ugoda zborowska: hetman Chmielnicki, przywrócenie przywilejów Kozakom

1651 wznowienie walk, bp Beresteczkiem (winPL), bp Białą Cerkwią

1652 bp Batohem, klęska PL i rzeź jeńców

1652 pierwsze zerwanie sejmu dzięki liberum veto

1654 ugoda perejesławska Kozacy x car = Ukraina autonomiczna w państwie moskiewskim

1654-67 wojna z Moskwą

1658 unia w Hadziaczu: R Trojga Narodów, autonomia=WlkKs Ruskie, uprzywilejowanie prawosławia -- nie doszły do skutku

1655-60 potop szwedzki - z powodu pretensji JK do tronu Szwecji, jego sporów ze szlachtą, osłabienia R

1655 poddanie Wielkopolski, traktat w Kiejdanach (Litwa pod protektorat Szwecji)

XII 1655 obrona klasztoru na Jasnej Górze (Częstochowy), konfederacja w Tyszowcach

wojna podjazdowa Stefana Czarnieckiego

1656 śluby lwowskie JK

wyzwolenie większości zrabowanego kraju

XII traktat rozbiorowy w Radnot -> wsparcie Habsburgów i Duńczyków

1657 traktaty welawsko-bydgoskie - wsparcie Prus za zniesienie zależności

1660 pokój w Oliwie - zrzeczenie się praw do tronu Sz, praw R do Inflant, potw traktatów welwasko-bydgoskich, gwarancja wolności handlu na Bałtyku

KRYZYS USTROJOWY I WSYTKIEGO MASAKRA OGOLNIE

epidemia 1659-63

rozwój oligarchii magnackiej

abdykacja 1668, śmierć 1672

Michał Korybut Wiśniowiecki

1669-1673

król "Piast" - polski szlachcic (syn ks. Jeremiego Wiśniowieckiego)

malkontenci - antykról. profr. stronnictwo (np. Jan Sobieski)

egzulanci - chcieli odszkodowań za ziemie, które utracili

1672 wojna z Turcją

umar

Jan III Sobieski

1674-1696

hetman popularny po zwycięstwie pod Chocimiem

1672 zajęcie Kamieńca Podolskiego, pokój w Buhaczu: haracz, straty Podola i Kijowszczyzny

11 XI 1673 bp Chocimiem win

1676 rozejm w Żurawinie: koniec haraczu, trochę odzyskania ziem

polityka profr.---- nie, jednak prohabs. antytur.

12 IX 1683 bp Wiedniem/odsiecz wiedeńska

1684 Liga Święta antytur. z Polską!!!

elekcja 1697

Ludwik Conti vs Jakub Sobieski (syn) vs Fryderyk August Wettin

podwójna elekcja, ale speedrun konwersji na katolicyzm: August II

Augusy II Mocny

1697-1733

elektor saski - unia personalna między Rzeczypospolitą i Saksonią

1699 pokój w Karłowicach (odzysk. z 1672)

1700-21 wielka wojna północna (Dania, Rosja, Saksonia vs Szwecja)

ale wszyscy łazili przez PL

1704 2 konfederacje: 1. warszawska: detronizacja Augusta, 2. sandomierska: zwolennicy Augusta (który zrobił sojusz z Rosją)

wybór Stanisława Leszczyńskiego na króla (nacisk Szwedów) - wojna domowa

1706 (Szwedzi w Saksonii) August II zrzeka się pl korony

1709 bp Połtawą (Rosja pokonała Szwecję)(Szwedzi stracili kontrolę nad PL, Las zwiał, August II wrócił na tron)

1715 konfederacja tarnogrodzka

1717 Sejm Niemy (żeby nikt nie zerwał obrad): car Piotr pogodził szlachtę i króla (ale czemu car Rosji!!! nie wypada)

1721 pokój w Nystad: nic dla PL XD

Familia Czartoryskich (reform!)

republikanci Potockich (nie wzmacniać króla!)

elekcja 1733

Stanisław Leszczyński (teść króla Fr)(król Piast!) vs Fryderyk August (syn) (wpierany przez zbrojną ingerencję ROsji)

wojna o sukcesję Polską (nie wpłynęła na nią)

August III

1733-1763

syn Augusta II, elektor saski

kryzys ustrojowy R: zrywanie sejmów, przeciąganie obrad, Potoccy vs Czartoryscy, działania ROsji i Prus

trochę się odbudowałą

państwo tak słabe, że aż neutralne

Stanisław August Poniatowski

1764-1795

stolnik litewski, Familia, Katarzyna II

1764 sejm konwokacyjny, kt. go wybrał:

założył Szkołę Rycerską, Teatr Narodowy, czasopismo "Monitor"

#historia #matura

0 notes

organisationskoval · 1 year

Photo

776) Związek Harcerstwa Polskiego (ZHP), Polish Scouting and Guiding Association – największa polska organizacja harcerska. Powstała na zjeździe 1–2 listopada 1918 z połączenia wszystkich wcześniej działających organizacji harcerskich i skautowych (scalenie organizacji z trzech zaborów przebiegało w trudnym okresie formowania się II Rzeczypospolitej i zakończyło pod koniec 1920). Jest wychowawczym, patriotycznym, dobrowolnym i samorządnym stowarzyszeniem, otwartym dla wszystkich bez względu na pochodzenie, rasę czy wyznanie. W latach 1936–1989 posiadał status stowarzyszenia wyższej użyteczności. Od 16 lutego 2004 zarejestrowany jest jako organizacja pożytku publicznego. Jest członkiem Polskiej Rady Organizacji Młodzieżowych. Nazwę Związek Harcerstwa Polskiego nosiły również poprzedniczki obecnego ZHP:

organizacja skautowa kierowana przez Naczelną Komendę Skautową w Warszawie, działająca do 1 listopada 1916

organizacja harcerska działająca na terenie Królestwa Polskiego (regencyjnego), działająca od 2 listopada 1916 do 2 listopada 1918.

Misją Związku Harcerstwa Polskiego jest wychowywanie młodzieży oraz wspieranie rozwoju i kształtowanie charakteru człowieka poprzez stawianie wyzwań. Podstawowe wartości, na których opiera się wychowanie zawarte są w prawie harcerskim. Wychowanie w ZHP opiera się na normach moralnych wywodzących się z kulturowych i etycznych wartości chrześcijańskich (choć formalnie jest organizacją świecką, akcentuje ona potrzebę rozwoju duchowego, która może być wyrażana w każdej religii). Organizacja kształtuje postawy szacunku wobec każdego człowieka, uznając jednak system wartości duchowych za sprawę osobistą każdego członka ZHP. Celami statutowymi ZHP jest:

stwarzanie warunków do wszechstronnego rozwoju człowieka

kształtowanie osobowości człowieka odpowiedzialnego

upowszechnianie w społeczeństwie takich wartości jak: wolność, prawda, sprawiedliwość, demokracja, samorządność, równouprawnienie, tolerancja i przyjaźń

umożliwienie nawiązywania kontaktów międzyludzkich ponad wszelkimi podziałami

propagowanie wiedzy na temat przyrody, ekologii oraz kształtowanie potrzeby kontaktu z przyrodą.

W Polsce, harcerstwo inspirowane było angielskim ruchem skautowym zainicjowanym przez Roberta Badena-Powella, który w 1908 wydał klasyczny podręcznik skautingu Scouting for Boys. Po raz pierwszy na terenie ziem polskich znajdujących się pod zaborami, skauting promowało Polskie Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” w zaborze austriackim. Ruch skautowy zaczął się tam rozwijać już w 1910. Znaczący wpływ na powstanie ruchu skautowego mieli działacze Sokoła oraz Organizacji Młodzieży Niepodległościowej „Zarzewie”. Formalnie Związek Harcerstwa Polskiego powstał na zjeździe zjednoczeniowym w Lublinie w listopadzie 1918. W latach 20. XX wieku ZHP był współzałożycielem Światowej Organizacji Ruchu Skautowego (WOSM) i Światowego Stowarzyszenia Przewodniczek i Skautek (WAGGGS). W 1920 Związek Harcerstwa Polskiego objął protektoratem Naczelnik Państwa. Protektorami ZHP byli również kolejni prezydenci Rzeczypospolitej Polskiej. W ZHP stosuje się Prawo harcerskie następującej treści:

Harcerz sumiennie spełnia swoje obowiązki wynikające z Przyrzeczenia Harcerskiego

Na słowie harcerza polegaj jak na Zawiszy

Harcerz jest pożyteczny i niesie pomoc bliźnim

Harcerz w każdym widzi bliźniego, a za brata uważa każdego innego harcerza

Harcerz postępuje po rycersku

Harcerz miłuje przyrodę i stara się ją poznać

Harcerz jest karny i posłuszny rodzicom oraz wszystkim swoim przełożonym

Harcerz jest zawsze pogodny

Harcerz jest oszczędny i ofiarny

Harcerz pracuje nad sobą, jest czysty w myśli, mowie i uczynkach; jest wolny od nałogów.

W ZHP stosuje się dwie roty Przyrzeczenia harcerskiego, do wyboru przez składającego Przyrzeczenie:

1. “Mam szczerą wolę całym życiem pełnić służbę Bogu i Polsce, nieść chętną pomoc bliźnim i być posłusznym/posłuszną Prawu Harcerskiemu”.

2. “Mam szczerą wolę całym życiem pełnić służbę Polsce, stać na straży harcerskich zasad, nieść chętną pomoc bliźnim i być posłusznym/posłuszną Prawu Harcerskiemu”.

Drugi rodzaj przyrzeczenia, został zaaprobowany na XLII Zjeździe ZHP w 2022 roku i stanowi świecką alternatywną wersję przyrzeczenia. Najwyższą władzą Związku Harcerstwa Polskiego jest Zjazd ZHP. W okresie pomiędzy zjazdami władzami naczelnymi są Przewodniczący ZHP, Rada Naczelna ZHP (odpowiednik rady nadzorczej), Naczelnik ZHP, Główna Kwatera ZHP (odpowiednik zarządu), Centralna Komisja Rewizyjna ZHP (organ kontrolny) oraz Naczelny Sąd Harcerski ZHP (odpowiednik sądu koleżeńskiego). Jednostkami terenowymi ZHP są chorągwie organizowane na poziomie wojewódzkim. Obecnie w ZHP istnieje 17 chorągwi (w większości ich obszar działania pokrywa się z obszarem województwa, jedynie na obszarze województwa mazowieckiego istnieją dwie chorągwie): Białostocka, Dolnośląska, Gdańska, Kielecka, Krakowska, Kujawsko-Pomorska, Lubelska, Łódzka, Mazowiecka, Opolska, Podkarpacka, Stołeczna, Śląska, Warmińsko-Mazurska, Wielkopolska, Zachodniopomorska, Ziemi Lubuskiej. Chorągwie dzielą się na hufce, organizowane najczęściej na poziomie powiatowym (w dużych miastach hufce obejmują jedną lub kilka dzielnic). Hufce zrzeszają podstawowe jednostki organizacyjne: gromady, które dzielą się wewnętrznie na szóstki zuchowe; drużyny, które dzielą się wewnętrznie na zastępy lub patrole; kręgi i inne jednostki działające na zasadzie kręgu lub drużyny. Jednostki te mogą się łączyć w szczepy lub związki drużyn. W ZHP działają również ogólnopolskie, regionalne oraz środowiskowe ruchy programowo-metodyczne, skupiające członków ZHP oraz jednostki organizacyjne ZHP. Ruchy programowo-metodyczne stanowią dla ich członków formę współdziałania w celach doskonalenia programu i metodyki, wymiany doświadczeń i upowszechniania inicjatyw programowych i metodycznych, realizacji konkretnego zadania, inicjatywy społecznej lub kierunku służby. W ramach ZHP wydzielono zespół podmiotów, stanowiących tzw. Grupę ZHP, w skład której wchodzą:

Centralna Składnica Harcerska „4 Żywioły”

Centrum Wychowania Morskiego (w likwidacji)

Fundacja Światowe Jamboree

Ośrodek Szkoleniowo-Wypoczynkowy „Perkoz”

Muzeum Harcerstwa

Samodzielny Zakład Administracji i Logistyki przy GK ZHP

Schronisko Górskie ZHP „Głodówka” na Polanie Głodówka.

Grupami członkowskimi, które stanowią jednocześnie grupy metodyczne są:

zuchy – członkowie w wieku 6–10 lat, pracujący metodyką zuchową

harcerki i harcerze – członkowie w wieku 10–13 lat, pracujący metodyką harcerską

harcerki i harcerze starsi – członkowie w wieku 13–16 lat, pracujący metodyką starszoharcerską

wędrowniczki i wędrownicy – członkowie w wieku 16–21 lat, pracujący metodyką wędrowniczą.

Grupami członkowskimi, które nie stanowią grup metodycznych są:

instruktorki i instruktorzy – członkowie którzy ukończyli 16 lat, po zdobyciu stopnia instruktorskiego i złożeniu Zobowiązania Instruktorskiego, złożywszy uprzednio Przyrzeczenie Harcerskie

starszyzna – członkowie, którzy ukończyli 21 rok życia, złożyli Przyrzeczenie Harcerskie i nie złożyli Zobowiązania Instruktorskiego oraz realizują zadania wspierające realizację misji wychowawczej ZHP

seniorzy – członkowie posiadający miano seniora – starszyzna i instruktorzy, którzy ukończyli 55 lat i złożyli stosowną deklarację właściwemu komendantowi.

Związek Harcerstwa Polskiego jest członkiem:

WOSM – Światowej Organizacji Ruchu Skautowego (World Organisation of Scout Movement) w latach 1922–1949 (członek założyciel) i ponownie od 1996

WAGGGS – Światowego Stowarzyszenia Przewodniczek i Skautek (World Association of Girl Guides and Girl Scouts) w latach 1928–1950 (członek założyciel) i ponownie od 1996

ISGF – Międzynarodowego Bractwa Skautów i Przewodniczek (International Scout and Guide Fellowship)

ICCS – Międzynarodowej Katolickiej Konferencji Skautingu (International Catholic Conference of Scouting) od 1999

ICCG – Międzynarodowej Katolickiej Konferencji Skautingu Żeńskiego (International Catholic Conference of Guiding) od 2000

DESMOS – Międzynarodowego Porozumienia Skautów Prawosławnych (International Link of Orthodox Christian Scouts) od 1997 (członek założyciel).

Zloty (ang. jamboree) są tradycyjnymi spotkaniami harcerzy i skautów. Na przestrzeni lat Związek Harcerstwa Polskiego zorganizował następujące zloty organizacji:

1924 – I Narodowy Zlot Harcerzy w Warszawie

1929 – II Narodowy Zlot Harcerzy w Poznaniu

1935 – Jubileuszowy Zlot ZHP w Spale

1981 – Jubileuszowy Zlot 70-lecia Harcerstwa Polskiego – Kraków-Błonia

1988 – Zlot ZHP 1988 na Warmii i Mazurach (potocznie nazywany Zlotem Grunwaldzkim)

1991 – Zlot 80-lecia Harcerstwa Polskiego – Pająk koło Częstochowy

1995 – Światowy Zlot Harcerstwa Polskiego „Zegrze ’95”

2000 – Światowy Zlot Harcerstwa Polskiego „Gniezno 2000”

2007 – Zlot ZHP „Kielce 2007”

2010 – Jubileuszowy Zlot Stulecia Harcerstwa „Kraków 2010”

2018 – Zlot ZHP „Gdańsk 2018” (z okazji 100-lecia ZHP).

Związek Harcerstwa Polskiego ustanowił m.in. następujące odznaczenia:

Krzyż „Za Zasługi dla ZHP”

Medal Wdzięczności ZHP

Honorowa Odznaka Ruchu Przyjaciół Harcerstwa.

Związek Harcerstwa Polskiego został wyróżniony m.in.:

Orderem Sztandaru Pracy I klasy (1973)

Orderem Krzyża Grunwaldu II klasy (1985)

Medalem Pro Memoria (2005)

Odznaką Honorową za Zasługi dla Ochrony Praw Dziecka (2018)

Medalem im. dr. Henryka Jordana (2018)

Odznaką Specjalną “Przyjaciel Dziecka” (2018)

Medalem Św. Jana Pawła II (2018)

Podczas XXX Forum Ekonomicznego w Karpaczu 8 września 2021 ZHP został wyróżniony tytułem „Organizacja Pozarządowa Roku” 2020 Europy Środkowo-Wschodniej.

Związek Harcerstwa Polskiego (ZHP) – KRS 0000094699 (oddzielny numer KRS ma również każda chorągiew ZHP), z siedzibą władz naczelnych w Warszawie, stowarzyszenie wyższej użyteczności w latach 1936–1990, organizacja pożytku publicznego od 2004, przewodniczący ZHP: hm. Krzysztof Pater, naczelnik ZHP: hm. Martyna Kowacka (organizacja pod protektoratem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Andrzeja Dudy)

0 notes