#democratie | Explore Tumblr Posts and Blogs

saulsplace · 2 years

Photo

Deep Reading van het Visiestuk van Pieter Omtzigt

Pieter Omtzigt – wij kennen hem uit de media als het individuele geweten van het Nederlands parlement. Sinds zijn vertrek bij CDA hangt het aura rond hem van compromisloze integriteit. Hij is bekend vanwege zijn grondige dossierwerk en deze week drong hij er bij zijn collega-Kamerleden op aan om het stikstof dossier serieuzer te nemen. Zijn gedachten hierover zette hij op papier. Snijdt het hout? Tijd voor wat deep reading en analyse van dr. Sid. De geciteerde tekst is van Omtzigt en is weergegeven zonder weglatingen.

Er is al bijna een week een mailwisseling aan de gang of de Kamer terug moet komen van reces vanwege stikstof. Een meerderheid in de Kamer heeft aangeven een schriftelijk overleg te willen. Dit was vandaag mijn antwoord.

Beste collega’s,

De berichten in deze gedachtewisseling stemmen mij niet vrolijk.

Vlak voor het reces hebben de regeringspartijen vier weken onderhandeld over de stikstofbrieven (en een kaart) die daarna in 2,5 week door de Kamer gejaagd zijn. Er was geen sprake van een zorgvuldig proces, geen sprake van hoorzittingen met experts, natuurorganisaties of boeren. Er waren geen beslismemo’s of uitvoeringstoetsen. Er zat geen begroting bij en het was onduidelijk hoeveel boeren geraakt zouden worden.

Verbaast dit Omtzigt nog steeds? Het is inmiddels gebruikelijk dat gevoelige dossiers pas op het allerlaatst naar het parlement komen, Of soms helemaal niet (zie de vragen van Pepijn van Houwelingen aan Jaap van Dissel), of soms precies op een feestdag, zodat de aandacht van de Kamerleden en de rest van het land is afgeleid. Daarover heeft hij zelf geklaagd toen hij uitriep: “Ik kan beter journalist worden!” Toenmalig Kamervoorzitter Arib stelde al in april 2018 dat het kabinet de media dikwijls eerder informeert dan de gekozen volksvertegenwoordigers.

Oftewel, I feel your pain, maar ten eerste zou dit je niet moeten verrassen, en ten tweede is het uiterst naïef om te denken dat ‘jezelf nog maar eens boos maken als Kamerlid’ ook maar iets aan deze praktijk verandert.

Naar aanleiding van onze Kamervragen gaf de regering klip en klaar toe dat er hele plannen gebaseerd zijn op een toekomstige wetswijziging. Prof. Paul Bovend’Eert was daarover zeer duidelijk: de ministers dreigen maatregelen in te voeren die op dit moment strijdig zijn met de wet.

Oftewel, de uitvoerende macht rolt een beleid uit dat nog niet is verankerd in de wet. Een beetje bestuurder zou nu concluderen, ‘dit voeren we niet uit, want er is geen basis voor’. Maar natúúrlijk rollen ze dit beleid uit, want ze willen op goede voet blijven met de andere machthebbers. Ze kijken naar hun carrière, naar hun bestuurlijke toekomstperspectieven. Dit verklaart waarom zelfs burgemeesters en gedeputeerden blijven meewerken aan dit beleid, ook al weten ze dat het strikt genomen niet binnen de wet ligt.

We weten dat de ministeries beleid voeren dat niet rijmt met de wet. Maar wie bepaalt nu wie er aan het langste eind trekt? Of het ministerie zijn zin krijgt of de wetgever, bepaalt de zwaardmacht. Dit komt neer op degene die in de praktijk het pistool vasthoudt. De politie en het leger besluiten uiteindelijk – niet de regering, noch de parlementariërs. Is het, vanuit zijn eigen logica redenerend, niet logischer als Omtzigt bij de handhavers verhaal haalt – en eventueel hen tot actie beweegt? In plaats van tegen dovemans oren te blijven oreren in de Kamer…

Maar het werd nog bizarder: uit de memo’s die minister Kaag naar de Kamer stuurde bleek het effect van het voorgestelde beleid te zijn: 11.200 boerenbedrijven moeten stoppen, 17.600 boerenbedrijven moeten fors inkrimpen en het kost maximaal 42 miljard euro. Deze cijfers zijn essentieel, maar kwamen pas in het reces naar de Kamer.

Een paar dagen geleden stuurde minister Van der Wal nog een TNO-rapport uit april (!) naar de Kamer waaruit blijkt dat de heel erg strakke 0,05 mol norm vaak opgaat in de modelruis. TNO adviseert een norm van 1-10 mol. Dat heeft enorm grote gevolgen voor bouwprojecten en PAS-melders. Veel bouwprojecten en PAS-melders zouden dan veel baat hebben bij het onafhankelijke TNO-onderzoek. Het kabinet hield het eerst maanden geheim en legt het nu naast zich neer.

Het was echt beter geweest om dit rapport in april of mei te ontvangen.

De verontwaardiging die Kamerleden tonen over deze feiten is een signaal naar hun achterban: ‘Kijk eens! Ik vecht voor jullie belangen!’ Dat moet ook, dat hoort bij het spel, ik snap het helemaal. Maar wij weten dat achter de schermen alles al is bedisseld.

Zie immers hoe Rutte en Van der Wal recentelijk reageerden toen een motie tot wijzigen van het stikstofbeleid onverwacht werd aangenomen door het VVD-partijcongres. Ze stelden openlijk: “Doen we niks mee, en wie boos blijft zegt beter het partijlidmaatschap op.” Het is precies wat Freek Jansen al zei: het masker van de macht valt af nu ze zich ter legitimatie van hun besluiten beroepen op niets anders dan hun macht. Niet voor niets hebben ze bij de VVD het ideologische karakter van partijcongressen vervangen door bier, bitterballen en ‘stand up politics’. Zoiets doe je alleen als je meent dat alles al ‘in kannen en kruiken’ is.

Toen de staat besloot de mijnen te sluiten in Limburg, ging minister Den Uyl naar Limburg om dat aan te kondigen. Er was een plan om dat in 10 jaar te doen, er waren werkgelegenheidsinitiatieven met het doel perspectief te scheppen voor mijnwerkers (ook al lukte dat niet altijd goed). En de Kamer richtte een aparte commissie op. Hoe anders gaat het nu met het open zijn over de gevolgen! Er is geen verhaal over het waarom van de operatie, geen openheid over de consequenties (nou ja, in het reces een beetje). Iedereen die iets weet van de ingrijpende gevolgen voor mijnwerkers of (een iets kleinere schaal) de ingrijpende gevolgen voor de nertsenfokkers, begrijpt de spanning en de totale afwezigheid van de politiek en het wantrouwen in een deel van Nederland.

Destijds waren politieke partijen nog geworteld in ideologie en een duidelijke achterban. Vandaag is het puur spindoctors die stemmersprofielen uitpeilen via algoritmes en consumentendata op postcode niveau, uitmondend in politieke ‘catch all’ strategieën die zich richten op zwevende kiezers. Helaas belonen kiezers dit want stembusuitslagen bewijzen voortdurend hun gebrekkige geheugens. Typisch wel voor een volk met een bijpassende premier.

Stel we nemen dit voorstel serieus: er moet een “verhaal” komen, er moet openheid zijn. In gesprek gaan zodat belanghebbenden zich weer gehoord voelen. Een journalist stelde dit ook al voor: stikstof en corona hebben de samenleving economisch onder hoogspanning gezet (nog even los van het negeren van referenda uitslagen, energiearmoede en een slepende massa-immigratie die al decennia oorzaak is van onbehagen, achteruitgang en geweld). Nu is het tijd om met gesprekken de kloof te dichten tussen burgers en bestuurders.

Heeft het zin voor deze mensen om te gaan praten met karakters als Mark Rutte, Ursula von der Leyen, Frans Timmermans en noem ze maar op? Dan zit daar de elite met hun smartwatches en gladgestreken pakken – gestrest en gemaakt vriendelijk omdat ze om 15 uur weer in Londen, Warschau en New York moeten zijn. Zij luisteren symbolisch tijdens een persmomentje naar een tante Truus die gefrustreerd is omdat ze van haar uitkering niet rondkomt en de talen niet verstaat waarin haar buren en overburen spreken. Zal dit zin hebben? Brengt dit gesprek iets teweeg? De vraag stellen is hem beantwoorden.

Zouden boeren zich werkelijk meer gehoord weten wanneer technocraten in pakken met rekenmodellen op iPads in de hand, hen gaan uitleggen dat ze vanwege de stikstofoutput met hun bedrijf moeten stoppen? Natúúrlijk wil de boer zich niet overgeven op grond van een “verhaal” of “openheid”. Zij blijven zich verbonden voelen met de grond en het ambacht dat zij van hun ouders en grootouders hebben overgenomen, verankerd in het landschap en het ritme van het boerenbestaan.

Wie de grafieken bekijkt, ziet dat de boeren al decennialang de stikstof uitstoot keurig afbouwen. De rest van de wereld komt naar Nederland om te bewonderen hoe milieuvriendelijk en efficiënt de landbouw hier opereert. Als je halverwege dit proces ‘ineens’ ontdekt dat boeren moeten stoppen, dan stinkt het. Pieter en ik zijn het hier vast over eens!

Het geheel wordt gepresenteerd als de onontkoombare uitkomst van Europese regels en modellen. Maar zelfs de stukken van de regering laten zien dat dit niet zo is: bij natuurgebieden in de grensregio’s is er totaal geen gezamenlijk beleid. Aan de Duitse kant worden nieuwe varkensstallen gebouwd en aan de Nederlandse kant moeten boeren stoppen om maar een voorbeeld te noemen. Bovendien bevat het model grote onderzekerheden en ontneemt het model het zicht aan politieke keuzes.

Omtzigt klaagt over ‘papieren werkelijkheid’ – maar sowieso is Natura 2000, als grondslag van het stikstofbeleid, een papieren werkelijkheid. Nederland moest van de EU ‘Natura 2000’ gebieden aanwijzen en heeft dit ook gedaan. Ze zijn echter in smalle en onpraktische strookjes opgeknipt. In het dorp Vaassen is bijvoorbeeld de oever van een beekje aangewezen als zo’n gebied – dat even streng beschermd wordt als de Serengeti – maar even verderop stroomt het beekje het dorp weer uit en mag alles weer. Het toont openlijk hoe het stikstofverhaal alleen maar op papier bestaat.

Ondertussen zijn de regering en de regeringspartijen vrijwel afwezig in het debat hierover. Naar aanleiding van een aantal acties die duidelijk gevaarlijke situaties voor het verkeer opleverden, volgden een paar tweets van kabinetsleden en Kamerleden. Hetzelfde gebeurde toen collega Caroline van der Plas ernstig bedreigd werd.

Maar een land bestuur je niet met tweets.

Pieter Omtzigt geeft ons een mededeling die erop neerkomt dat hij klaagt over anderen die niet regeren of besturen maar klagen per tweet. Ook Pieter komt dus niet verder dan op papier – of zelfs puur digitaal – klagen dat de papieren werkelijkheid niet meer rijmt met wat zich afspeelt op straat. Eerst zegt hij dat hij journalist wil worden – kan hij dan, in deze lijn doorredenerend, niet beter zelf handhaver worden? Want kennelijk helpt al dat boze brieven schrijven en Kamervragen stellen niets! Sterker nog, nu Omtzigt een eenmansfractie is, kan men hem straffeloos negeren. Binnen het CDA kon hij misschien nog de partijleiding chanteren met de dreiging dat hij sommige Kamerleden bij opstappen zou meenemen. Nu speelt hij helaas – in de praktische zin van machtspolitiek – niets klaar.

Dat kan ook van ondergetekende gezegd worden – ook ík schrijf boeken en maak mensen wakker; ik produceer kritische stukken en geef feedback aan Kamerleden. Maar ik krijg niet die zesduizend euro per maand die ze in Den Haag wel vangen, voor feitelijk hetzelfde werk! Namelijk beeldvorming, rapportage, berichtgeving. Meer dan dit is Kamerwerk niet meer. De parlementaire controle is totáál tandeloos en de machthebber verkneukelt zich over de machteloosheid van de volksvertegenwoordiging – zie de eerdere getuigenisverklaring van Freek Jansen.

Tot Kamervragen leidde het nauwelijks. En een debat is niet nodig volgens een meerderheid. Dat is werkelijk bizar en volstrekt niet uit te leggen. We weten niet eens welke effecten de ministers van Landbouw en Stikstof voorzien hebben bij hun beleid. En waarom zij kozen voor een optie met heel veel stoppende boeren en waarom zij dat geheimhielden. Hun memo’s moeten nog openbaar gemaakt worden. Terwijl er dus ook een variant is die veel minder dan de helft kost, de nieuwe doelen van de regering haalt en waarbij 5200 boerenbedrijven geraakt worden (en dus niet 28.000). Die getallen worden na de besluitvorming gemeld, omdat ze niet geverifieerd zouden zijn.

En voor de goede orde: die maximaal 42 miljard euro is bijna 2.500 euro per inwoner van Nederland. Het kabinet had ervoor kunnen kiezen om niet alleen huishoudens op of vlak boven het bijstandsniveau eenmalig 1300 euro energietoeslag te geven. Met dit geld hadden alle huishoudens van Nederland 4 jaar lang die toeslag van netto 1300 euro kunnen ontvangen: het is echt serieus veel geld midden in een bestaanszekerheidscrisis, waarin miljoenen huishoudens grote problemen hebben door de inflatie, veroorzaakt door de peperdure energie en de stijgende voedselprijzen.

Omtzigt jongen, je kunt het stikstofbeleid uitsluitend doorgronden in samenhang met het onderliggende technocratisch-utopistische wereldbeeld. Kijk, politici kunnen wel met de feiten die je noemt aan de slag gaan en daar een punt van maken, maar je moet ook denken in hún belang. Dan snap je de gang van zaken in het parlement beter!

Kamerleden en bestuurders staat hier voor een fundamentele keuze: of je wil ‘mee blijven doen’ – lees, op goede voet staan met de Bill Gatesen, de Klaus Schwabs en Ursula von der Leyens van deze wereld. Dan moet je beslist mee in dit verhaal van – uiteindelijk –sprinkhanen eten, het klimaat redden door onze welvaart op te offeren, de bewegingen van burgers verder controleren via CO2 budgetten. Wil je niet meedoen, dan zul je worden zoals vandaag Viktor Orbán en eerder Matteo Salvini. Een paria in het kosmopolitische bestuurderscircuit, in de media afgeschilderd als een fascistische hufter, qua loopbaan op een dood spoor. Wél geliefd door het volk, maar daar koop je weinig voor. De politicus weet als geen ander: het volk vergeet snel.

Het stikstofbeleid volgt, zoals je al eerder vaststelde, puur wettelijk gezien inderdaad geen logica. Het is niet te begrijpen door het te bestuderen als geïsoleerd beleidsmatig fenomeen – hier hangt een institutioneel netwerk aan vast, internationaal vertakt ook nog. Het steunt op een overkoepelende wereldbeschouwing.

Volgens mij is een debat hard nodig in deze omstandigheden, al is het alleen maar om duidelijk te horen van de regering en de regeringspartijen waarom zij deze keuzes maken en waarom de regering deze informatie over de gevolgen van keuzes niet deelde.

Een waaier aan politieke keuzes voorhouden, suggereert dat er opties zijn, dat er verschillende paden zijn. Maar hoe reëel is het wat Omtzigt hier stelt? Als je een toespraak van Rutte terugluistert bij het World Economic Forum van een jaar geleden, dan spreekt hij daar al over opschaling en food hubs. En al die Urgenda gerelateerde uitspraken, leiden ook terug naar actieclubjes zoals die van Johan Vollenbroek, VN-doelstellingen en besluiten van de Raad van State. De kiezer komt er al heel lang niet meer aan te pas – denk ook gerust terug aan de Klimaatwet die versneld door de Eerste Kamer werd geloodst één dag voordat de nieuwe senaat aantrad, hoewel die wet inzet van de Provinciale Statenverkiezing was geweest. Feitelijk stond die dag al vast dat FvD zou worden uitgesloten, los van wat Thierry Baudet en Henk Otten verder zouden doen. Gaaf hè? Dat noemen wij nu ‘democratie’!

Het beleid is kortom het product van machten die parallel hun ding doen naast de gekozen volksvertegenwoordigers, en daar gemakkelijk omheen werken. Zeg maar net zoals immigratie, dat ook gestaag doorgaat ondanks dat partijen zoals VVD en CDA daar al decennia in theorie op tegen zijn. “Immigratie is ons overkomen”, aldus ex-minister Henk Kamp. Voorstikstof geldt precies hetzelfde!

En hoe we ervoor zorgen dat de protesten binnen de grenzen van de wet plaatsvinden en mensen niet in gevaar gebracht worden met rechtsstaat ondermijnende acties. Want dat is een serieus probleem in de rechtsstaat: zelfs het beschermen van mensen die de weg veilig moeten maken, lukt niet meer. Ook hier werkt regeren per tweet echt niet en handhaven wel.

Tsja, handhaving… Is de handhaver nog wel bereid tot handhaving? Is die niet gedemoraliseerd na jarenlang toe te kijken hoe de criminele immigrant die ze ’s ochtends oppakken, in de avond weer op straat loopt? Na het moeten neerknuppelen van vreedzaam protesterende opa’s bij corona demonstraties? Na het elke dag beschuldigd worden van institutioneel racisme?

Meer geweld en repressie vanuit de staat, lokt evenredig veel tegenreacties uit. Van mensen die door stevige inflatie en peperdure energierekeningen toch niets meer te verliezen hebben, en op de koop toe uit hun eigen boerenbedrijf worden onteigend. Wordt een prachtig schouwspel!

Zonder politiek debat, hoorzittingen en perspectief zal het hele stikstof-conflict zich blijvend verplaatsen naar de straat en naar de rechtbank. Daarmee hollen wij ons eigen democratisch bestel uit. Over kernpunten van het beleid en van het functioneren van de staat dient de Kamer ervoor te zorgen dat de regering verantwoording aflegt waar dat hoort: in de Staten-Generaal.

Die verplaatsing heeft zich reeds voltrokken. Been there, done that, now what. Je zit er nog voor de vorm en ik bewonder je ijver, Pieter, dat je het toch maar blijft doen. Voor de vorm, welteverstaan. Klasse!

Dus ik doe een dringend verzoek aan die partijen die eerst een Schriftelijk Overleg willen: vraag het nu maandagmorgen met een meerderheid ook formeel aan (als afsplitser mag ik dat niet en dat is een probleem voor een andere keer). Zorg voor een snelle inbrengdatum de komende week, vertel waarom je dit beleid wel of niet steunt en wat je van de informatievoorziening vindt en laten we beantwoording vragen voor 15 augustus.

Helaas, inderdaad, als afsplitser zijn hem rechten ontnomen, zie mijn eerdere punt over de breuk met het CDA. Je moet de man toch bewonderen dat hij zich blijft inzetten – van neem nu Johan Houwers hoorden we na zijn afsplitsing niets meer!

En wees bereid om daarna dan ook het debat aan te gaan in de Kamer, want dit gaat echt ergens over: over de keuzes omtrent de voedselvoorziening bijvoorbeeld. Met Caroline van der Plas stelde ik een debat in de week van 15 augustus voor. Eerder mag natuurlijk ook, maar vanaf 15 augustus zijn alle ministers en veel Kamerleden terug van vakantie – het kabinet heeft overigens zelf maar ongeveer vier weken geen ministerraad dus die vakantieperiode is ook niet excessief lang en daar hielden we rekening mee.

Vriendelijke groet, Pieter Omtzigt

Dankjewel Pieter, ook jij een vriendelijke groet. Dat het nergens meer over gaat, ben ik met je eens. Doe jij het licht uit in de Kamer?

Volg Sid Lukkassen via Telegram: https://t.me/SidLukkassen – Sid ondersteunen via BackMe blijft ook belangrijk en welkom. Draag uw steentje bij aan Sids belangrijke werk! Veel dank!

2 notes · View notes