#Enri Canaj | Explore Tumblr Posts and Blogs

adverbzine · 3 years

Text

Σε Αυτή τη Χώρα, Ξένοι*

Στη μνήμη του/της Ζακ/Zackie oh και σε όσους δεν τους επιτράπηκε να ζουν επειδή δεν ήταν αρκετά ‘κανονικοί”.

γράφει ο Γιώργος Πραχαλιάς | επιμελείται ο Κωνσταντίνος Καραΐσκος

Όχι δεν πάσχω από writer’s block, απλώς δυσκολεύομαι ν’ αρχίσω. Ξέρω ότι δεν είμαι ο μοναδικός. Έχουν τοποθετηθεί πιο εύστοχα άλλοι, ειδικοί και μη, για το συγκεκριμένο ζήτημα. Το βίντεο της επιτροπής για την επέτειο από τα διακόσια χρόνια της “Παλιγγενεσίας” ( Τι λέξη και αυτή!) μου προκάλεσε θλίψη παρά ανάταση και ευφορία (αν ήταν αυτός ο σκοπός του). Μια διάχυτη μιζέρια, αρκετά αγκιστρωμένη και θεωρημένη ως “γιορτή” στο συλλογικό ασυνείδητο.

Προφανείς και οι εκλεκτές συγγένειές του με την Τελετή Έναρξης των “δικών μας” Ολυμπιακών Αγώνων, έτσι ειπώθηκε κι εκεί θα σταθώ. Την ματιά βέβαια, αυτό που λέμε βλέμμα, κάτι βαθύτερο από την αίσθηση της όρασης, του καλλιτεχνικού διευθυντή της είναι δύσκολο να την αντιγράψεις. Μόνο ένας εικαστικός τέτοιου βεληνεκούς θα μπορούσε να κάνει αυτές τις εικόνες υποφερτές. Λέω υποφερτές διότι όσο μεγαλώνω, διακατέχομαι από κάποιες επιφυλάξεις. Το χωρίο της “Κλεψύδρας” δεν είναι τίποτε άλλο από μια υλοποιημένη αναπαράσταση του εθνικού μας φαντασιακού. Από τα Ταυροκαθάψια, μέχρι εικόνες εμπνευσμένες από πίνακες του Τσαρούχη, σχηματίζεται η ονείρωξη μιας ανώτερης φυλής που όχι μόνο επιζεί, αλλά και διαπρέπει ανά τους αιώνες.

Μην είσαι απορριπτικός, λέω στον εαυτό μου, και διαπιστώνω πως έτσι είναι το παιχνίδι.

Οι τελετές των αγώνων δεν είναι τίποτα άλλο από διαφήμιση της χώρας που τους διοργανώνουν. Η καλλιτεχνική επιμέλεια θα επικεντρωθεί στα προϊόντα κουλτούρας που παράχθηκαν εδώ, από διαφορετικούς πολιτισμούς. Κανένα “μεγαλειώδες Ελληνικό DNA” , καμία επίμονη ψυχή , κανένας πολυμήχανους νους. Απλές αναπαραστάσεις, εμπνευσμένες από την Τέχνη. Διάολε για να είμαι ακριβοδίκαιος... Κατόρθωμα αποτελεί να αποσυνθέσεις ένα γιγαντιαίο Κυκλαδίτικο ειδώλιο στον αέρα.

Φεύγω από το ΟΑΚΑ και επιστρέφω στο Καλλιμάρμαρο, αναζητώντας μια κάποιου είδους στοιχειώδη αισθητική και αλήθεια. Καταγράφω τι συστατικά θα έπρεπε να έχει μια τέτοια καμπάνια για είναι υποδειγματική, φρέσκια, αντιπροσωπευτική. Πέρα από δομημένες ιεραρχίες, πέρα από εθνικούς μύθους. Αναρωτιέμαι αν χρειάζεται να οραματιστούμε ένα άλλο φαντασιακό και οποιαδήποτε προσπάθεια μου φαντάζει ανώφελη. Τα απατρικά αντιεθνικά συμπλέγματα μου είναι τόσα πολλά που θα φανώ πιο γραφικός και από τις σημαίες που είναι στερεωμένες στα μπαλκόνια. Επομένως μου μοιάζει άδοξο να συνεχίσω και τη σύνταξη του κείμενου. “Δεν ωφελεί να μην θες να μιλάς στον εαυτό σου / Καμιά φορά χρειάζεται να ουρλιάξεις” [1] λέει ο Cendrars σε ένα ποίημα του, που δεν ξέρω καν αν ταιριάζει με την περίπτωση μου.

Τελειώνω το ποίημα και βρίσκομαι σε μια κατάσταση ψυχικής ρευστότητας. Ας αφήσουμε στην άκρη τα προϊόντα κουλτούρας. Αυτά θα κριθούν για το περιεχόμενο και την αισθητική τους. Το πρόβλημα έγκειται στην δημόσια σφαίρα. Αυτή κανονικοποιεί την αισθητική των ‘αέναων χορών” και παρουσιάζει οτιδήποτε διαφορετικό ως μη κανονικό.

“Λεβεντιά, φιλότιμο, μπέσα, μαγκιά, περηφάνια”, ένα σύνολο λέξεων που παραμένει αμετάφραστο και προσδιορίζει, ακόμη και οριοθετεί τις έμφυλες συμπεριφορές. Ας έρθει να μου πει κάποιος πώς κατάφερε να μην ζει την αρρενωπότητα όπως είναι συλλογικά νοημένη. Πώς απεγκλωβίστηκε πρόωρα από το πρότυπο ενός ατόμου που οφείλει να παραμένει ανέκφραστο και δυνατό υπό οποιαδήποτε συναισθηματική συνθήκη. Πώς οραματίστηκε μια νέα ταυτότητα. “Η αλήθεια είναι ότι στην Ελλάδα συζητάμε συχνά (και με πολύ κακούς όρους) για όλων των ειδών τις ταυτότητες”. [2] Θα αποπειραθώ να αναμετρηθώ με τους συγκεκριμένους ηθικούς κώδικες και το πώς επέδρασαν στην διαμόρφωση της δικιάς μου ταυτότητας, όποια και αν είναι αυτή.

“Ονομάζω αναταραχή αρχείου αυτή την έντονη αλλά και εικονοκλαστική διάθεση επιστροφής στο υλικό στίγμα του παρελθόντος, η οποία όμως ξεκινάει από το ενσώματο παρόν, από το σώμα δηλαδή ως εμπειρία αλλά και ως χρονικότητα, το σώμα ως επιβολή και όριο αλλά και ως υπέρβαση τους, επιμένοντας μάλιστα συχνά στην εικόνα ενός σώματος σε κρίση, σε αναταραχή.” [3] Έτσι αναφέρεται στο παράλληλο ανάγνωσμά μου η διαδικασία στην οποία πρόκειται να υποβληθώ. Δεν ξέρω αν θα φανούν εξαίσια και συναρπαστικά αυτά που έχω να διηγηθώ σε σχέση με τους χαρακτήρες που εξετάζει το βιβλίο, το βέβαιο είναι πως προέρχονται από κάποιου είδους εσωτερική αναμέτρηση. Δεν γνωρίζω, επίσης, αν διαθέτω μια παραπάνω ευαισθησία και διακρίνω όχι μόνο την ομοφοβία και τον σεξισμό του σήμερα αλλά και του παρελθόντος. Αν τα ανιχνεύω παντού. Αν αξίζει να ασχοληθεί κανείς. Αν κάποια είναι πιο ελαφρά και λιγότερο καταδικάσιμα.

---

Είσαι έντεκα χρονών και μαζί με μια ολόκληρη χώρα είσαι καθηλωμένος με μια κωμική τηλεοπτική σειρά. Μια «φευγάτη» αποτύπωση χαρακτήρων, σε συνδυασμό με μια ενδιαφέρουσα ιστορία μυστηρίου. Παράλληλα, σε μια από τις πολλές εκπομπές μεσημβρινής αφασίας στην ιδιωτική τηλεόραση, έχεις την τύχη να δεις μια μυθική φιγούρα των παιδικών σου χρόνων. Ένας τραγουδοποιός που με το παρουσιαστικό του θα θύμιζε άνετα τον παππού πολλών από εμάς. Με μούσι κωνικό, στρογγυλά γυαλιά και τιράντες. Σκέφτεσαι ότι, παρά το νεαρό της ηλικία σου, έχεις ακούσει αναρίθμητες φορές τα κομμάτια του. Σου έχουν μεταλαμπαδεύσει ότι είναι σημαντικός. Με πρόταγμα σοφίας θα αποφανθεί για την παραπάνω τηλεοπτική σειρά: «Το Παρά Πέντε είναι κάτι παιδικό. Μια καρικατούρα που παίζουν μια χαζή, μια χοντρή και δυο αδερφές». Και νιώθεις άβολα που χαιρόσουν με κάθε ατάκα και σου έρχονται στο μυαλό όλες εκείνες οι σκέψεις για το χαζοκούτι που αποβλακώνει. Τα πράγματα γίνονται κάθε άλλο παρά ξεκάθαρα.

Τρία χρόνια αργότερα, σε ένα μάθημα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας θα διαπιστώσεις πως στη διδακτέα ύλη υπάρχει ένα τραγούδι του. [4] Η καθηγήτρια τονίζει και αυτή έξοχα την σημαντικότητα του, την αντισυμβατικότητά του, την τάση του να τσαλακώνεται στις πτυχές μιας μη-καθώς πρέπει δημόσιας ζωής, όπου ενίοτε μπορεί να βρεθεί στο μουσικό πάλκο να βαράει το ταμπούρλο του καθήμενος οκλαδόν σαν μικρό παιδί. Όταν εκείνη ρωτήσει αν τυγχάνει να τον γνωρίζετε, θα νιώσεις σημαντικός. Ξεχωριστός, μέσα σε μια τάξη είκοσι ατόμων είσαι ο μόνος που σηκώνει το χέρι. Ίσως για να κλέψεις τις εντυπώσεις, απαριθμείς επί τόπου και δυο τρία τραγούδια και προσπαθείς να κρύψεις το μειλίχιο γέλιο σου για τον “Σταύρο και κυρ Σταύρο και αφέντη Τσουτσουλομύτη”.

“Είμαι μεγάλος με τιράντες και γυαλιά και όλο φοβάμαι το αύριο” αποτυπωμένο στα σχολικά βιβλία. Μια έξοχη δόση ειλικρίνειας. Πολύ αργότερα θα μάθεις ότι το ίδιο πρόσωπο λίγο πριν γεννηθείς είχε πρωτοστατήσει σε ένα ρεσιτάλ λογοκρισίας. Πως “η απουσία πνευματικής ηγεσίας” είναι που καθιστά “τον τόπο ακυβέρνητο” [5] για να διαμορφωθεί η δική του ηθική κοινωνική κατάσταση, όπου το προβεβλημένο σεξ και η βία δεν θα εκφυλίζουν τον άνθρωπο. Συμπεραίνω πως η επιλογή ενός από των σουξέ του για την επέτειο αποτελεί και μια τίμια επιβράβευση. Καλά τα κατάφερες!

---

“Μα η δικιά μας έχει όνομα / έχει σώμα και θρησκεία” αναθαρρεί ο τραγουδοποιός. Είναι η τέλεια αφορμή για τους αναίσθητους να νιώσουν ξεχωριστοί, πνευματώδεις επειδή έτυχε να γεννηθούν σε μια συγκεκριμένη γεωγραφική περιοχή που σήμερα ονομάζεται Ελλάδα. Εκεί που για κάποιους οι πιο βαθιές επιθυμίες θα συνεχίσουν να μένουν ανεκπλήρωτες. Στην τελική ας τους πει κάποιος πως πατρίδα δεν είναι μόνο μια περιοχή, μια κουλτούρα, μια ανάμνηση αλλά το λογικό και προφανές, πολλές εν δυνάμει. Ως τότε εκείνοι έχουν σκοπό να δημιουργήσουν “καθαρά” σώματα αρκετά “κανονικά” έτοιμα για απροσδόκητες τροχιές “με χορούς κυκλωτικούς”.

Πίσω από τα νταούλια και τους ζουρνάδες ηχεί στα αυτιά μου ένα άλλο τραγούδι. “Φιλήστε τους νεκρούς και γυρίστε απ’ την άλλη” [6] Μπαίνω στον κόπο να το παραφράσω. Τους πνευματικά νεκρούς. Κάποιοι από αυτούς που κείτονται έχουν πολλά ακόμα να μας πουν για το αδιευκρίνιστο και απροσδιόριστο “ροκ του μέλλοντός μας”.

Υ.Γ.: Αμέριστη έμπνευση αποτέλεσαν τα γραπτά και οι τοποθετήσεις του ακαδημαϊκού Δημήτρη Παπανικολάου. Ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε στις αναφορές του για τα δίπολα Κουλτούρας/Αντικουλτούρας και Κοινού/Αντικοινού που χαρακτηρίζουν και απαρτίζουν την Ελληνική Δημόσια Σφαίρα. Συγκεκριμένα κείμενα αποτελούν τα [7] , [8] που συντάχθηκαν με αφορμή την επικαιρότητα, όπως λ.χ. την ανθρωποκτονία του Ζακ Κωστόπουλου. Μια αρχική γνωριμία του αναγνώστη με τον όρο θανατοπολιτική (necropolitics).

* Ο τίτλος είναι εμπνευσμένος από το περιοδικό: “Κοντροσόλ στο Χάος, Ξένοι στην Ελλάδα” , Τέυχος #5. Οι φωτογραφίες είναι του Enri Canaj, από το πρότζεκτ του“Shadows in Greece”.

Ο Γιώργος Πραχαλιάς πριν από πάρα πολύ καιρό, ανηφόρισε από το νότο για την Ξάνθη, και από τότε παριστάνει τον φοιτητή. Γράφει για βιβλία, και για ό,τι τον εμπνέουν αυτά να γράφει.

Το artwork της Ξένιας, από φωτογραφίες των Jozef Koudelka, Alex Webb, Patrick Zachmann και Νίκου Οικονομόπουλου που τράβηξαν στην Ελλάδα. Είναι η guest illustrator της σελίδας 0.

Resources και Σημειώσεις:

[1] Από το “Εφημερίδα”, ποίημα του Blaise Cendrars.

μτφ.: Γιάννης Λειβαδάς

23 Ποιήματα Και Μια Συνέντευξη εκδ. Κουκούτσι

[2] Από το “Μιλώντας για άντρες”, Σπύρος Παπαδόπουλος (το βυτίο) , #4 yusra

[3] Εισαγωγή στην “Αναταραχή Αρχείου”, Δημήτρης Παπανικολάου

“Κάτι τρέχει με την Οικογένεια”. Έθνος, πόθος και συγγένεια την εποχή της κρίσης.

Εκδ.: Πατάκη

[4] “Τι έπαιξα στο Λαύριο” , Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας-Β’ Γυμνασίου

[5] Περίπτωση πρωτοφανούς λογοκρισίας της σκηνοθέτιδας Φρίντας Λιάππα. Βασική κατηγορία ήταν η κακοποίηση ενός παιδιού κατά τα γυρίσματα της ταινίας της, “Τα χρόνια της μεγάλης ζέστης”(1992). Η σκηνοθέτιδα εν τέλει αθωώθηκε. Είχε προηγηθεί εκπομπή στην κρατική τηλεόραση (1992) όπου ο Δ. Σαββόπουλος με την εμβέλεια ενός δημόσιου προσώπου που τον διακατέχει συντάχθηκε με τους κατήγορούς της.

[6] Ελλάδα, The Boy , Κουστουμάκι (2010)

#identity #sexuality #greek #collage #necropolitics #self reflection #read #page0

1 note · View note