Ես հեռվից եմ եկել
և հոգնել եմ անվերջ
Եվ այրել է քամին այտերս
Ես օդով եմ սնվել
և աչքերը իմ խեղճ
Մոռացել են վաղուց երազներս :
Ճանապարհը երկար
քայլերով անհամար
Արյունով է պատել ոտքերս
Ծարավել եմ, սակայն
երկու բառ են միայն
Կրկնում չորացած շուրթերս:
Արևի քաղաք
Դու ես իմ հավատն ու փրկությունը միակ
Արևի քաղաք
Քեզ եմ ես փնտրում տարիներ շարունակ
Արևի քաղաք:
Արևի քաղաքում արևոտ երկնքում
Անդադար են փայլում աստղերը,
Արևի քաղաքում այգիներն են ծաղկում
Եվ հոսում արևոտ գետերը:
Եւ մարդիկ երջանիկ և ուրախ են ապրում
Քարոզում են բարին ու սերը ,
Հավատով մեզ սպասում ու միշտ բաց են պահում
Արևի քաղաքի դռները :
Արևի քաղաք Դու ես իմ հավատն ու փրկությունը միակ
Արևի քաղաք
Քեզ եմ ես փնտրում տարիներ շարունակ
Արևի քաղաք...
Արևի քաղաքում այստեղից շատ հեռվում
Կհիշեմ մոռացած երգերը
Արևոտ մի ստվերում իմ հոգնած աչքերում
Կգտնեն ինձ իմ երազները:
Իսկ մարդիք անհավատ թող ասեն նորից,
Թե տանջում են ինձ զուր հույսերը
Ես քայլում եմ առաջ և տեսնում եմ հեռվից
Արևի քաղաքի լույսերը.
Արևի քաղաք
Դու ես իմ հավատն ու փրկությունը միակ
Արևի քաղաք
Քեզ եմ ես փնտրում տարիներ շարունակ
Արևի քաղաք :
Գևորգ Թովմասյան
(~1987-1988թ.)
0 notes
«Մուտքից մինչև եզերք» կամ «Ապոֆանսիս»*
Ապոֆանսիսը դա դատողություն է, որում հաստատման կամ ժխտման միջոցով ինչ-որ բան ենթադրվում է որպես գոյություն ունեցող կամ գոյություն չունեցող:Սա կարևոր է իմանալ պատմվածքը ընկալելու համար։
***
Գլուխ 1
Ագաթայի աշնանային օրը մոտենում էր ավարտին ։Չէ այդ օրը նրա սեփականությունը չէր ,ներեցեք գուցե սխա՞լ ասացի։Չնայած գուցե և էր։Ինչևէ։Նա նստած էր պատուհանի մոտ ,թափանցիկ վարագույրներից դեմքին էր ընկել նարնջագույն մայրամուտի քաղցր շողքը ,նա փակել էր աչքերը։Ինքա՜ն սիրուն էր այդ դեմքը։
Ոտքերը մեկ պատուհանագոգին էր հենում ,մեկ ցավով իջեցնում ներքև ,մեկ մեջքն էր ուղում ,մեկ գիրքը չավարտած անցնում այլ գրքի։20 ,26,31 օրերը միանման անցնում էին։Այդ օրն էլ անցավ աշնան վերջին օրը ,այդ օրվա թեպետև նույն արևն էլ գնաց ։Արևը, որը միշտ նույնն է ,բայց երբեք երեկվանը չէ ։
Ագաթայի մտքերում քաոս էր ,ինչպես աշնան տերևները ոտքերիդ տակ , ինչպես մաթեմատիկան առանց Պյութագորասի թեորեմի ,ինչպես Շեքսպիրի «Համլետը» առանց «Լինել ,թե չլինել»-ու,ինչպես մատները անոսկոր ,ինչպես անցորդները ջարդված մայթերին ...
Մելանխոլիա։Ահա։Մելանխոլիան էր նրա ամենօրյա միակ ընկերը։
***
Գլուխ 2
5-րդ օրն էր ինչ Ագաթան չէր զանգել ,չէր հանդիպել Ֆենիայի հետ,իր առավոտյան ընկերուհու։Վերջին խոսակցությանը իր հիշելով չի նեղացրել նրան ,ոչ էլ ինքն է նեղացել ,հը՞ն...
5 օր առաջ քաղաքի արևկող փողոցներով զբոսնել են նրանք։Խոսում էին ինչ-որ պանէներգիզմի մասին։
-Չեմ հավատում ես էդ ամենին Ագաթ,ինքդ քեզ վրա զգաս քո ազդեցությունը դա ի՞նչ է ,դա ո՞նց հասկանալ ,գժվե՞լ ես։
-Էէէ ,միշտ ամեն ինչ ուղիղ ես հասկանում ,ճկունություն տուր մի քիչ ,թող շարժվի ,նկատի ունեմ ,դու կարող ես քեզ երևակայել ինքնավստահ ու ինքդ քեզ վրա ազդել ,ինքդ վախենալ քեզնից օրինակ թույլ չտալ որ ուրիշը քեզ վախեցնի ։Կամ տես ազդել մտքիդ իբր դու խելացի ես ,շատ խելացի ես։Ու կապ չունի գիտելիքիդ քանակը ,հայացքդ լուրջ ու խոսուն կդառնա ,եթե փորձես։Ախր ինքդ գիտես մարդիկ ինչպիսին են , նրանք կամ կարողանում են քեզ համոզել իրենց ինքնավստահությամբ ,կամ ջուրը կոկորդին կանգնած հավի տպավորություն են թողնում։Ախր ամեն ինչ մեզնից է կախված։Մենք պետք է կարողանանք մեզ ներկայացնել։
-Չունեմ հավեսդ ,է։Գիտեմ հարաբերական ցնդվածի մեկն ես ,հիմա դա ես ասում ,երկրորդ վայրկյանին ուզում ես մեռնել։
-Հա Ֆենիա։Ամեն գիշեր։
Քայլելիս սյան վրա հանդիպում են հայտարարության նման թղթի ,բայց ձևով իր տարբերվող սպիտակ սովորական թղթից ,մոտենում են։Ֆենիան կարդում է.
-«Եթե արտագաղթ ու ներգաղթ կա ,ուրեմն կա նաև ներներգաղթ ու արտաարտագաղթ»,-ծիծաղում է,ասելով ,-Էս ի՞նչ էր այ քեզ պաթոսային դեբիլություն։
-Ֆեն ,ներքևում էլ բան կա կարդա։
-«Պանէներգիզմ, ահա թե ինչով պետք է ապրել ,ու ինչին հավատալ »։
-Ծանոթ տերմին է , բայց չհասկացա Ագաթա ,բացատրիր։
-Դա ,դե կարծեմ նրա մասին է, որ մեր աշխարհում ամեն ինչ էներգիա է պարունակում ու էներգիաից էլ կազմված է ամեն ինչ։
-Հմ ,դա ի՞նչ է ,հավա՞տք։
-Չէ ,դա տեսության նման մի բան է։Դուրս գալիս է ի դեպ ,հետաքրքիր է։Տեսնես ո՞վ է հեղինակը։
Ֆենիան ճպպացրեր բերանը.
-Շատ էլ գիտունիկ ես։
-Դժգո՞հ ես։
-Գժվում եմ կողքդ։
-Այսի՞նքն։
-Ագաթ ,ինձ որդ եմ զգում կողքդ։Ինձ ձմեռ եմ զգում կողքդ ,ինձ փոքր եմ զգում...
-՞
-Էդգարը քեզ սիրում է։
-Հա ինչ անեմ։
-Չէ ,ես իրեն չեմ սիրում ,որ նախանձեմ ,ես ուղղակի միշտ ուզել եմ քեզ հավասարվել ,բայց դու միշտ հանգիստ ,հավասարակշռված ես ,ու արհամարհում ես ինձ ,ես մտածում էի մենք ընկերներ ենք։
-Այդպես էլ կա։
-Ու ես քեզ չեմ արհամարհում։-Սառը դեմքի արտահայտությամբ ասում էր Ագաթան։
Այդ օրը հրաժեշտ տվին միմյանց։
Ու հիմա 5 օր հետո Ֆենիան գրում է ,որ Էդգարը ուզում է խոսել,իսկ ինքը ներողություն է խնդրում եղածի համար։
«Հիմար առօրյա ապուշներ»-Ագաթա։
***
Գլուխ 3
Ժամանակ չուներ ոչ ընկերների ,ոչ եռուզեռի ,անձամբ վանում էր բոլոր ընկերներին, նրանք էլ վանվում էին ինչպես թիթեռը կեղտաջրից։Ագաթան կիսափակ կոպերով դեռահասի չափերով հասուն երիտասարդ էր ,ով ուզում էր ապրել ,բայց ոչ դրսում։Չէ։Ոչ դրսում։Համենայն դեպս ոչ այս քաղաքում ,ոչ այս երկրում ,ոչ այս մոլորակի վրա։Այս մարդկանց հետ ,այս անձրևից թրջված մոխրագույն շենքերի կիսափուլ ստվերների տակ։Այս մեքենաների ետնածխի թույնը շնչելով ։Չէր ուզում դուրս գալ փողոց ու իրեն թարս նայող հայացքներին դիմանալ ։Բայց ստիպված էր ,տանը նստել հավերժ անհնար է ,առանց այդ էլ ուղեղի մեծ մասը երևակայելուց ցնդել է,չի ուզում մյուսն էլ ցնդի։
415-ը ,իր կանգառ տանող երթուղայինը։Տոթ բազմություն,ուղղանկյան մեջ ,քառակուսաձև մքտերի տեր մարդիկ։Բարև ձեզ ։Ագաթան ��արդաատյաց է,բայց նա սիրում է նայել մարդկանց ,սիրում է գուշակել նրանց կյանքը ելնելով նրանց դեմքերից։
Ագաթան երազող է ,հոգու ցավը արվեստով բուժել ցանկացող ։ Բայց նրա հոգին միայն արվեստով չի բուժվի ,չափազանց խիստ է ցավը։Չափազանց շատ է ընկել։Չի գոռացել,չի խոսել ,չի մտածել ։Սառել է։Հոգին ցավում է։ Հասկանում եք։ Անհասկանալի ,անծանոթ ցավով։Ուզում է եղունգներով քերել պատը ,պոկել իր հոգին, վերականգնել իրեն ,բա հետո՞։
Չափազանց ցավոտ է օտարացած մարդուն ստիպել ապրել ,ստիպել զգալ երկրային օրը։Այդքան ցավ որ գետնին տային ,հողը կճաքեր։ Ագաթան ո՞նց է կայուն մնացել։Կայուն,կայուն,կայու՞ն,կայուն ,կայուն...
***
Գլուխ 4
«Սիրելի՜ս ձմեռ է ։Ողջ ծառերն են սպիտակ հագել ,դու էլ հագիր ։ Գետերը սառել են ,գետերի վրա ծաղիկներ են լողում , աչքերդ են նայում դրանց ուշադիր։Դու էլ ես գետ ,դու էլ ես սպիտակ ,սառը ,գեղեցի՜կ։Դու էլ ես երկարատև զգացմունք ,մաքուր անրջանք։Գետի վրա լողացող մարմին ։Եվ իմ աչքերը նայող քեզ։Իմ աչքերը արնակարմիր ու չքնած։Հոգնել եմ։Հոգնել եմ։Ագաթա ։Ես ռոմանտիկ չեմ ,քեզ սիրահարված ,գիտես ,հրեշ եմ որ ուզում էի կախարդս դառնաս։Չաո Մարգարիտա,վարպետդ չեմ էլ։Զզվել եմ քեզնից ու քո ցնորքից»։
©Էդգար։
«Ռոմանտիկ չէ բա ոնց»-քմծիծաղով քթի տակ խոսեց Ագաթան։
-Ախր չգիտի աստված էլ դառնա վերցնի ինձ ,դեպի երկինք հանի ու հետ բերի չեմ նորանալու ,չեմ լավանալու ,հոգիս հիվանդ է ,ախր ոնց չեն հասկանում...Չնայած գուցե իրոք նա ինձ օգնի՞։ԴԺՎԱՐ»։
***
Գլուխ 5
Ձմռան 2րդ շաբաթն է ։Ագաթան դուրս է եկել զբոսնելու։Մի տեսակ արտասովոր հմայք ունի այսօր քաղաքում ամեն ինչ։Մարդիկ չեն նայում ,մեքենաները չեմ շտապում։ Գնաց կանգառ։Սպասում էր արդեն 20 րոպե զարմանալի է։Ինչու չկա 415-ը։Մեկը մոտեցավ։
-Բարև ձեզ ,ներեցեք 415 ը անցել է ,շատ երկար եմ սպասում ուղղակի։
Անցորդը ծիծաղելով անցավ «415» կրկնելով ու էլի ծիծաղելով։
Ագաթան չհանձնվեց 10 րոպե հետո հարցրեց 2-րդին
-Կներեք ,415-ը...
-Էստեղ նման երթուղային չկա,չի էլ եղել։
-Այ...Այսսին...Այսինքն։
-Հա աղջիկս,տեղացի չե՞ս։
Ագաթան կողքերը նայեց ,նույն կանգառն էր...
Մի քանի օր առաջ էր գնացել այդ համարով ,ո՞նց չի եղել ու չկա։
Մի րոպե ընդհանրապես ոչինչ չի անցնում ոչ 415 ,ոչ 416 ոչինչ։
Քիչ հետո Ագաթայի կողքով գլխարկով ու դիմակով մեկը անցավ,դիմակը անհետացավ մի պահ`երևաց անցորդի ժպիտը ու նա շուրթերի խաղով ,առանց բառ ասելու ասաց .
-Պանէներգիզմ։
Պետք էր ասել Ֆենիային ,Էդգարին նույնիսկ...Բայց ինչ էդգար ու Ֆենիա ,ինչ բջջային ,ոչինչ հասանելի չէր։
Երկինքը կապույտ չէր ,այլ դեղին , մարդկանց կերպարները իրենց ստվերների հետ կողք կողքի էին քայլում ,ոչ ոք մենակ չէր , մարդկանցից բացի հանգիստ շրջում էին կենտավրեր ու միանտավրեր։
Ագաթան իրենից գոհ ժպտաց ու հետ -հետ-հետ ընկավ օդի մեջ ,վանգոգյան գիշերի գրկում ասես ու անհետացավ...
***
Գլուխ 6
Ամեն ինչ պարզ էր կամ նա ցնդել էր ,կամ հետ էր ցնդել կամ չգիտեմ ,Ագաթան ամեն բան խառնել էր իրար ,բայց հիմա 415-ը իր տեղում է ։Իսկ նա սառը հատակին ընկած։Չի խմել ,չի մրսել,քնե՞լ է ,եսիմ։Առավոտ է։Առավոտյան երբեք չի քնում։
Վազելով գնաց այն վայրը ուր հայտարարությունն էր։Այն չկար։Ի՞նչ։Բայց մի տեղ պատռված էր։Չէ չի գժվել։
Ուզում էր տխրել , բայց չէր կարողանում ,հոգին լիքն էր։Մելանխոլիա չկար։Միտքը հաղթել էր։Տխրությանը ,ալարկոտությանը։
Նա կուլ չի տվել զգացածը `թքել է իր իսկ վրա։Նա հաղթել է։
Ագաթան ցավող եսի թուլությունը մի կողմ է փորձել դնել ,կապ չունի կստացվեր թե չէ։Չի բուժել իրեն սիրով ու ընկերությամբ ,չի ստել ,չի փախել ,չի ...Նա եղել է իր հետ։Այնպիսին ինչպիսին որ կա։Նա էլ չի մարսի զգացածը նա ցավը կդարձնի արվեստ... Չէ Վան Գոգ?...
0 notes
«Սիրուն Սերժը». ՀԱԳ-ում ցուցադրվեց Սինե-ակումբի հերթական ֆիլմը
Ազգային գրադարանային շաբաթի և Ֆրանկոֆոնիայի երկամսյակի շրջանակում Ազգային գրադարանի թամանյանական մեծ դահլիճում ցուցադրվեց Սինե-ակումբի հերթական ֆիլմը: Այս անգամ կինոսերների ուշադրությանը ներկայացվեց Կլոդ Շաբրոլի «Սիրուն Սերժը» ֆիլմը։
Ֆիլմի նկարահանումները կատարվել են ֆրանսիական Սարդան գյուղում, որտեղ Երկրորդ աշխարհամարտի տարիներին անցել է ռեժիսոր Կլոդ Շաբրոլի մանկությունը։
«Կլոդ Շաբրոլը մանկուց, ինչպես ասում են, տոգորված էր կինոյի հանդեպ շատ մեծ սիրով։ Նա, որ Փարիզից գյուղ էր տեղափոխվել պատերազմի պատճառով, արդեն 12 տարեկանում կինոակումբ է ստեղծում, ֆիլմեր, ժապավեներ էր գտնում և ներկայացումներ կազմակերպում գյուղի երեխաների համար»,- ֆիլմի ցուցադրությունից առաջ ասաց կինոգետ Արթուր Վարդիկյանը՝ խոսելով ռեժիսորի մանկության, նրա հետաքրքրասիրությունների և տաղանդի մասին։
«Սիրուն Սերժը», որը մեծ էկրան է բարձրացել 1958 թվականին, շատ մեծ հաջողություն է բերել սկսնակ ռեժիսորին։ Կինոգետի խոսքով՝ այն համարվում է Նոր ալիքի հիմնադիր, սկզբնավորող ֆիլմը, թե՛ Ֆրանսիայում, թե՛ Ֆրանսիայից դուրս արժանացել է շատ մեծ գնահատանքի և մրցանակների։
Ամփոփելով կինոակումբի շրջանակում գրադարանում ցուցադրված ֆիլմերի արդյունքները՝ Արթուր Վարդիկյանը նշեց, որ նոր ալիքի այդ բոլոր չորս ֆիլմերում էլ նկատելի է «ապրումը նորի ու հնի միջև, ինչը ևս պատահական չէ»։
Հավելենք, որ Սինե-ակումբը Հայաստանի ազգային գրադարանում գործում է արդեն երրորդ տարին անընդմեջ՝ «Ֆիլմադարան» կինոմշակույթի զարգացման ՀԿ-ի, Ազգային գրադարանի, Հայաստանում Ֆրանսիայի դեսպանության/ Ֆրանսիական ինստիտուտի համագործակցությամբ։
Ֆիլմերը ցուցադրվում են ֆրանսերեն՝ հայերեն և անգլերեն ենթագրերով: Մուտքն ազատ է: Հասցեն՝ Տերյան 72:
0 notes